گاهی اوقات وقتی بافت در یک اندام ملتهب میشود (اغلب در پاسخ به عفونت) گروههایی از سلولها به نام هیستوسیتها برای تشکیل ندولها جمع میشوند. این خوشههای کوچک لوبیایی شکل گرانولوم نامیده میشوند. گرانولومها میتوانند در هر جایی از بدن شما ایجاد شوند اما اغلب در این قسمت بدن شما ایجاد میشوند:
- ریه
- کبد
- چشم
- پوست
هنگامی که گرانولومها برای اولین بار تشکیل میشوند، نرم هستند. با گذشت زمان، آنها میتوانند سخت شده و کلسیفیه شوند. این بدان معنی است که کلسیم در گرانولومها رسوب ایجاد میکند. رسوبات کلسیم باعث میشود که این نوع گرانولومهای ریه به راحتی در آزمایشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن دیده شوند.
در عکس قفسه سینه، برخی از گرانولومهای ریه میتوانند به طور بالقوه شبیه تودههای سرطانی به نظر برسند. با این حال، گرانولومها غیرسرطانی هستند و اغلب هیچ علامتی ایجاد نمیکنند و نیازی به درمان ندارند.
علائم گرانولوم ریه چیست؟
در حالی که گرانولومهای ریه معمولا هیچ علامتی ندارند، علت اصلی آنها ممکن است علائمی داشته باشد. به ندرت علائم مرتبط با خود گرانولوم ریه وجود دارد. ممکن است تا زمانی که یک عکس اشعه ایکس یا سی تی اسکن گرفته نشود، آنها کشف نشوند. گرانولومهای ریه بدون علائم غیر طبیعی ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. اگر گرانولومهای زیادی وجود داشته باشد یا در نزدیکی راههای هوایی ریه قرار گرفته باشد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرفههایی که از بین نمیروند
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- تب یا لرز
علائم مرتبط با علل زمینه ای
گرانولوم ریه ممکن است در پاسخ به شرایط تنفسی مانند موارد زیر ایجاد شود. در این موارد، علت زمینهای تمایل به بروز علائم دارد:
- سارکوئیدوز. هنگامی که این بیماری التهابی ریهها را درگیر میکند، علائم ممکن است شامل سرفه خشک (مطالعه کنید: درمان خانگی سرفه خشک)، تنگی نفس و خس خس سینه باشد.
- هیستوپلاسموز. علائم این عفونت ریه شامل تب، سرفه خشک، درد قفسه سینه و برجستگیهای قرمز روی ساق پا میباشد.
- بیماری سل. اگر این بیماری باکتریایی در ریهها باشد، علائم ممکن است شامل سرفه مزمن، سرفه خون یا خلط و درد قفسه سینه باشد.
گرانولوم ریه باعث چه مشکلاتی می شود؟
عفونتها، بیماریهای التهابی و عوامل دیگری مانند موارد زیر با گرانولوم ریه مرتبط هستند.
عفونت
عفونتهایی که میتوانند باعث ایجاد گرانولوم شوند عبارتاند از:
- بیماری سل
- مایکوباکتریهای غیر سلی (NTM) که به طور طبیعی در آب و خاک یافت میشوند، از شایعترین منابع عفونتهای باکتریایی هستند که منجر به گرانولوم ریه میشوند.
- عفونتهای قارچی مانند کوکسیدیوئیدومیکوز ریوی (تب دره) یا کریپتوکوکوزیس که در خاک با مدفوع پرندگان زندگی میکند.
- عفونتهای انگلی مانند کرمهای گرد (آسکریازیس)
- عفونتهای باکتریایی از جمله پنومونی آسپیراسیون
گرانولوم های التهابی
گرانولوم ریه ممکن است در اثر شرایط التهابی زیر ایجاد شود:
- گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت (GPA). این یک نوع نادر اما جدی واسکولیت، التهاب رگهای خونی در بینی، گلو، ریهها و کلیهها است. مشخص نیست که چرا این اتفاق میافتد، اگرچه ممکن است یک واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به عفونت باشد.
- گرانولوماتوز ائوزینوفیلیک همراه با پلی آنژیت (EGPA). همچنین به عنوان سندرم چرگ استراوس شناخته میشود، این نوع دیگری از واسکولیت است که ممکن است باعث ایجاد گرانولوم در ریهها شود.
- سارکوئیدوز. یک مسئله التهابی که در آن سلولهای التهابی میتوانند تودههایی در اندامهای مختلف مانند ریهها ایجاد کنند.
علل محیطی
قرار گرفتن در معرض عناصر محیطی مانند موارد زیر ممکن است باعث گرانولوم ریه شود:
- یک واکنش آلرژیک، به نام پنومونی حساسیت بیش از حد، به موادی مانند کپک یا مواد شیمیایی
- قرار گرفتن در معرض گرد و غبار فلزاتی مانند بریلیم، آلومینیوم، کبالت یا سیلیس
- استفاده از وان آب گرم ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض مایکوباکتریهای غیر سلی (NTM) باعث ایجاد چیزی شود که به عنوان «ریه وان آب گرم» شناخته میشود.
- داروهایی مانند متوترکسات، انبرل و هومیرا
بیماری های خود ایمنی
بیماریهای خودایمنی مانند موارد زیر، زمانی رخ میدهند که سیستم ایمنی به اشتباه به سلولهای سالم بدن شما حمله میکند، ممکن است باعث گرانولوم ریه شود:
- آرتریت روماتوئید (RA). گرانولومهای ریه که به آن ندولهای روماتوئید یا ریه نیز گفته میشود، در ۲۰ درصد از افراد مبتلا به RA، وضعیتی رخ میدهد که باعث درد و التهاب مفاصل میشود. آنها معمولا بیضرر هستند اما خطر کوچکی وجود دارد که میتوانند ترکیده و به ریه شما آسیب برسانند.
- سندرم شوگرن. گرانولومهای ریه ممکن است با این وضعیت ایجاد شوند که بیشتر غدد بزاقی و اشکی را تحت تاثیر قرار میدهد و مانع از تولید بزاق و اشک کافی در بدن شما میشود.
- بیماری التهابی روده (IBD). بر اساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۹، تا ۳۶ درصد از افراد مبتلا به IBD در ریهها یا اندامهای خود به غیر از دستگاه گوارش، گرانولوم داشتند.
مربوط به سرطان
افراد مبتلا به لوسمی ممکن است به دلیل گرانولماتوز لنفوماتوئید، یک بیماری نادر ناشی از تولید بیش از حد لنفوسیتها یا گلبولهای سفید، به گرانولوم ریه مبتلا شوند.
نقص ایمنی
گرانولومهای ریه با برخی از اختلالات متغییر نقص ایمنی (CVID) مرتبط هستند که بدن شما را از مبارزه با عفونتها و بیماریها باز میدارد. این موضوع شامل موارد زیر میشود:
- بیماری گرانولوماتوز مزمن (CGD). این بیماری نادر و ارثی بر گلبولهای سفید خاصی تأثیر میگذارد و باعث التهاب میشود و سیستم ایمنی شما را از مبارزه با عفونتهای باکتریایی و قارچی باز میدارد.
- بیماری بینابینی ریه گرانولوماتوز-لنفوسیتی (GLILD). این یک عارضه شدید CVID است که میتواند باعث از دست دادن طولانی مدت عملکرد تنفسی شود.
بیماری دیگری که ممکن است باعث ایجاد گرانولوم ریه شود، هیستیوسیتوز سلولی لانگرهانس ریوی (PLCH) است، یک بیماری نادر ریوی که علت آن مشخص نیست. این بیماری اغلب بزرگسالانی را تأثیر میگذارد که سیگار میکشند.
گرانولوم ریه چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص گرانولوم ریه و تعیین سرطانی بودن آنها، پزشک معاینه فیزیکی و انواع آزمایشات را انجام میدهد. پزشک ابتدا از شما در مورد علائم، مانند زمانی که شروع شده است، میپرسد. ممکن است از شما در مورد هر بیماری دیگری که دارید، سابقه سفر و قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی خاصی در محل زندگی و کارتان سوال شود.
تست های تصویربرداری
از آنجایی که آنها کوچک هستند و معمولا هیچ علامتی ایجاد نمیکنند، گرانولومها اغلب به طور تصادفی کشف میشوند. به عنوان مثال، اگر به دلیل یک مشکل تنفسی، یک عکس معمولی با اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن میکنید، پزشک ممکن است نقاط کوچکی را در ریههای شما پیدا کند که معلوم شود گرانولوم هستند. اگر کلسیفیه شده باشند، به ویژه در عکس اشعه ایکس به راحتی قابل مشاهده هستند.
در نگاه اول، گرانولومها شبیه به تومورهای سرطانی هستند. سی تی اسکن میتواند ندولهای کوچکتر را تشخیص دهد و نمای دقیقتری ارائه دهد. گرههای سرطانی ریه نسبت به گرانولومهای خوشخیم که معمولا تا ۱۰ میلیمتر قطر دارند، نامنظمتر و بزرگتر هستند. ندولهای بالاتر در ریهها نیز احتمال بیشتری دارد که تومورهای سرطانی باشند.
اگر پزشک در عکس برداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن، گرانولوم کوچک و بیضرری را مشاهده کند، ممکن است مدتی آن را تحت نظر داشته باشد و طی چند سال عکسهای بیشتری بگیرد تا ببیند آیا رشد میکند یا خیر.
تست های آزمایشگاهی
برای کمک به تعیین علت گرانولوم ریه، پزشک ممکن است تستهای آزمایشگاهی مانند موارد زیر را تجویز کند:
- شمارش کامل خون (CBC). تعداد بالای گلبولهای سفید میتواند نشان دهنده عفونت باشد.
- سرولوژی. این نوع آزمایش خون آنتی بادیهایی را در خون شما پیدا میکند که میتواند نشان دهنده عفونت قارچی، باکتریایی یا انواع دیگر باشد.
- آزمایش سل. آزمایش پوستی مشتقات پروتئین خالص (PPD) میتواند تعیین کند که آیا ممکن است فردی در معرض سل قرار گرفته باشد یا خیر.
برای بررسی گرانولوم ریه ممکن است اقداماتی مانند موارد زیر انجام شود:
- برونکوسکوپی. بعد از اینکه داروی آرامش بخش به شما داده شد، یک لوله نازک به نام برونکوسکوپ که دارای نور و دوربین است از طریق بینی یا دهان شما وارد میشود و از گلو به سمت ریههای شما وارد میشود.
- لاواژ برونش آلوئولار. در طی برونکوسکوپی، ممکن است سالین استریل در ریههای شما تزریق شود. سپس نمونهای از سلولها ساکشن شده و زیر میکروسکوپ بررسی میشود تا پنومونیت با حساسیت بیش از حد تشخیص داده شود.
- سونوگرافی اندوبرونشیال. در طول برونکوسکوپی، یک کاوشگر اولتراسوند متصل به برونکوسکوپ به پزشک شما این امکان را میدهد تا مناطقی از ریههای شما را ببیند.
بیوپسی
همچنین پزشک شما ممکن است از یک گرانولوم ریه بیوپسی بگیرد تا سرطانی بودن آن را مشخص کند. بیوپسی شامل برداشتن یک قطعه کوچک از بافت مشکوک با برونکوسکوپی یا یک سوزن نازک است. سپس نمونه بافت زیر میکروسکوپ بررسی میشود.
تست های دیگر
آزمایشهای عملکرد ریوی (PFT)، آزمایشهای تنفسی که میزان حرکت موثر هوا به داخل و خارج از ریهها را اندازهگیری میکنند، ممکن است توسط پزشک توصیه شوند. یک گرانولوم بزرگتر ممکن است در طول زمان با استفاده از اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون ریه (PET) ارزیابی شود. این نوع تصویربرداری از تزریق یک ماده رادیواکتیو برای شناسایی مناطق التهاب یا بدخیمی استفاده میکند.
گرانولوم ریه چگونه درمان می شود؟
گرانولوم ریه معمولا نیازی به درمان ندارد، به خصوص اگر علائمی نداشته باشید. از آنجایی که گرانولومها معمولا نتیجه یک بیماری قابل تشخیص هستند، درمان بیماری زمینهای مهم است. برای مثال، عفونت باکتریایی در ریهها که باعث رشد گرانولوم میشود، باید با آنتیبیوتیک درمان شود. یک بیماری التهابی، مانند سارکوئیدوز، ممکن است با کورتیکواستروئیدها یا سایر داروهای ضد التهابی درمان شود.
لازم به ذکر است پزشک تجهیز خدمات مختلفی در راستای کمک به بیماران ریوی ارائه میدهد:
سخن پایانی
هنگامی که علت اصلی گرانولومهای ریه را کنترل کردید، ممکن است گرههای اضافی در ریههای شما ایجاد نشود. برخی از بیماری ها، مانند سارکوئیدوز، درمان ندارند، اما میتوان به خوبی مدیریت کرد. در حالی که ممکن است سطح التهاب را پایین نگه دارید، ممکن است گرانولومهای بیشتری تشکیل شود.
گرانولومهای ریه و سایر رشدها در ریهها معمولا زمانی شناسایی میشوند که پزشک شما به دنبال سایر مشکلات تنفسی باشد. این بدان معناست که مهم است علائمی مانند سرفه، تنگی نفس و درد قفسه سینه را فورا به پزشک خود گزارش دهید. هر چه زودتر علائم را ارزیابی و تشخیص دهید، زودتر میتوانید درمان مفیدی دریافت کنید.
