گرمازدگی از جمله مهم‌ترین عارضه‌های بدنی است که در فصل تابستان و در اثر گرمای شدید رخ می‌دهد. این مشکل می‌تواند دما و تعریق بدن را بالا ببرد و موجب افزایش ضربان قلب شود تا جایی که افراد دچار ضعف، سرگیجه و حالت تهوع شوند. در نظر داشته باشید که عدم درمان این بیماری عوارض زیادی را در پی دارد و حتی می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را بر بدن اشخاص وارد کند، پس بهترین راه‌حل، جلوگیری از بروز آن است. درواقع باید با رعایت نکاتی که در ادامه این مقاله از پزشک تجهیز ذکر می‌کنیم از گرمازدگی جلوگیری کنید تا همیشه از عوارض مهلک این مشکل در امان بمانید.
نشانه‌های گرمازدگی
چند عاملی که نشان می‌دهند دچار گرمازدگی شده‌اید، عبارت‌اند از:
- ضربان قلب سریع که با داشتن دستگاه های فشارسنج که ضربان قلب را هم نشان می دهد از میزان آن مطلع شوید.
- تعریق زیاد و پوست رنگ‌پریده
- خستگی
- سرگیجه و سردرد
- حالت تهوع و گاهی همراه با اسهال و استفراغ
- ادرار تیره
- انقباض شدید عضلات
- تند نفس کشیدن
- بی‌اشتهایی و تشنگی شدید
- افزایش دمای بدن
- گاهی غش و ضعف بدن
۷ راهکار عالی برای پیشگیری از گرمازدگی
همه متخصصان معتقدند پیشگیری بهتر از درمان است، این موضوع برای گرمازدگی نیز صدق می‌کند. از این رو توصیه می‌شود برای جلوگیری از گرمازدگی، نکات و مواردی که در ادامه ذکر می‌کنیم را رعایت نمایید.
۱- نوشیدن آب فراوان
اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که به جلوگیری از بروز گرمازدگی کمک می‌کند، نوشیدن آب است. از آنجا که در فصل تابستان میزان تعریق بیش از هر زمان دیگری است، بدن به آب بیشتری هم نیاز دارد. به خصوص اگر اهل ورزش و پیاده‌روی در این فصل باشید، باید به میزان آب دریافتی خود دقت کنید تا دچار افت دما و تشنگی شدید نشوید. توصیه می‌شود روزانه تا ۸ لیوان آب بنوشید و زمان‌های که در فضای باز قرار دارید نیز یک بطری آب مخصوص به همراه خود ببرید. به این صورت همیشه از تامین آب مورد نیاز بدن خود اطمینان دارید.
اگر جزو افرادی هستید که به نوشیدن آب علاقه‌ای ندارند، می‌توانید از آب طعم‌دار به جای آب معمولی استفاده کنید. برای تهیه این نوع آب نیز تنها کافی است میوه‌ها و سبزیجات طعم‌دار مانند لیمو، توت‌فرنگی، کرفس و غیره را برای چند ساعت متوالی در بطری آبتان قرار دهید تا طعم آن‌ها را جذب کند.
۲- استفاده از نوشیدنی‌هایی که به افزایش تامین آب بدن کمک می‌کنند
از آنجا که تعریق زیاد موجب دفع املاح بدنی می‌شود، باید علاوه‌بر آب مایعات دیگری چون شیر، آبمیوه‌های طبیعی و غیره را نیز بنوشید. این نوشیدنی‌ها علاوه‌بر هیدراته‌کردن می‌توانند املاح و ویتامین‌های لازم را نیز به بدن برسانند تا طی روز انرژی بیشتری داشته باشد. چند نوع از این مایعات خوش‌طعم و سالم برای تابستان عبارت‌اند از:
- شیر توت فرنگی
- شربت آبلیمو همراه با خاکشیر و تخم شربتی
- آب هندوانه
- شربت تهیه شده از گلاب
- آب مرکبات مانند آب پرتقال
۳- توجه به نوع پوشش در گرما
نوع پوشش در تابستان نیز می‌تواند به کاهش گرمازدگی کمک کند. پارچه‌های نخی بهترین انتخاب برای فصل تابستان هستند، از این رو توصیه می‌شود در این فصل لباس‌های نخی و خنک بپوشید. همچنین از پوشیدن پیراهن‌های رنگ تیره مانند مشکی و قهوه‌ای، سرمه‌ای و غیره نیز بپرهیزید. زیرا رنگ‌های تیره گرمای بیشتری را جذب می‌کنند و موجب افزایش دمای بدن می‌شوند.
۴- حذف نوشیدنی‌های کافئین‌دار
همانطور که می‌دانید ایرانیان به نوشیدن چای علاقه زیادی دارند و از طرفی قهوه نیز در چندسال گذشته به یکی از نوشیدنی‌های محبوب ما تبدیل شده است. با این حال باید در نظر بگیرید که هیچ یک از این نوشیدنی‌ها برای تابستان مناسب نیستند، زیرا کافئین و تئین زیاد آن‌ها، آب بدن را دفع می‌کند. اگر به مصرف این نوع مایعات علاقه زیادی دارید، نوشیدن آن‌ها را به ساعت‌های خنک‌تر روز (ترجیحا عصر و شب) موکول کنید یا مقدار مصرفشان را تا جای ممکن کاهش دهید.
۵- توجه به نوع تغذیه
شاید برایتان عجیب باشد که بدانید نوع تغذیه نیز بر افزایش دمای بدن و یا جلوگیری از بروز گرمازدگی تاثیر مستقیم دارد. به صورت کلی در فصل تابستان استفاده از غذاهای پرحجم و پرکالری که بدن برای هضم آن‌ها به زمان زیادی نیاز دارد را متوقف کنید. همچنین افراد باید تا جای ممکن از مصرف منابع غذایی که دما بدن را بالا می‌برند مانند فلفل قرمز، فلفل سیاه، زنجبیل، چربیجات و غیره نیز حذر کنند. میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای سبک و کم‌حجم بهترین انتخاب برای تابستان هستند.
۶- عدم تفریط در ورزش
اگر ورزشکارید، زمان ورزش خود در تابستان را به صبح خیلی زود یا ساعت‌های پایانی روز (عصر و درصورت امکان شب) موکول کنید. زیرا ورزش موجب تعریق، کاهش آب بدن و در نتیجه گرمازدگی شدید می‌شود؛ بنابراین انجام آن در گرمای روز درست نیست. البته اگر در محیط باز ورزش نمی‌کنید، و فضای شما دارای کولر و تهویه مناسب است، هیچ محدودیتی از این جهت ندارید.
۷- احتیاط در مصرف داروهای مختلف
بعضی از داروها موجب افزایش دمای بدن می‌شوند، برای مثال داروهای فشار خون، قلب، افسردگی، تشنج و غیره در این دسته قرار می‌گیرند. اگر برای درمان بیماری خود به این نوع داروها نیاز دارید، لازم است برای کاهش عوارض آن‌ها در تابستان با پزشک خود مشورت نمایید. به این صورت دچار مشکل نخواهید شد.
نکات کوتاه دیگری که به جلوگیری از گرمازدگی کمک می‌کنند.
- در زمان خروج از خانه از ضدآفتاب، کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
- اسپری‌های مرطوب‌کننده بدن می‌توانند به کاهش دمای بدنی کمک کنند.
- با شناخت نشانه‌های کم آبی بدن (مانند ادرار تیره، خشکی دهان و لب‌ها، خارش چشم‌ها و پوست خشک) بیش از پیش مراقب سلامتی خود باشید.
- نشانه‌های گرمازدگی را بشناسید تا در صورت ابتلا به آن، دستپاچه و نگران نشوید.
فراموش نکنید هر زمانی که گرما زدگی موجب کاهش هوشیاری، گیجی و آشفتگی شود، باید فورا به پزشک مراجعه نمایید. در مجموع با رعایت این نکات می‌توانید از سلامت خود در گرمای تابستان محافظت کنید.
عوارض گرمازدگی
گرمازدگی یک وضعیت خطرناک ناشی از افزایش بیش از حد دمای بدن است که در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض گرما و کمبود آب بدن رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند عوارض جدی بر روی سیستم‌های حیاتی بدن داشته باشد و در صورت عدم درمان، حتی منجر به مرگ شود.
- افزایش دمای بدن (بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد)
- تعریق شدید یا توقف تعریق (در مراحل پیشرفته)
- پوست داغ، قرمز و خشک یا مرطوب
- گیجی، سرگیجه و از دست دادن هوشیاری
- سردرد شدید
- حالت تهوع و استفراغ
- افزایش ضربان قلب
- تنفس سریع و سطحی
- گرفتگی و ضعف عضلانی
- کاهش فشار خون و شوک گرمایی
- تشنج در موارد شدید
- آسیب به اندام‌های داخلی مانند کلیه و مغز در صورت عدم درمان به‌موقع
رفع سریع گرمازدگی
برای رفع سریع گرمازدگی، اولین اقدام این است که فرد را از محیط گرم خارج کرده و به یک مکان خنک و سایه‌دار منتقل کنید. اگر امکان دارد، او را در یک اتاق دارای تهویه یا مقابل پنکه و کولر قرار دهید. لباس‌های اضافی را کم کرده و بدن را با یک پارچه مرطوب خنک کنید. کمپرس آب سرد روی گردن، زیر بغل و کشاله ران می‌تواند به کاهش سریع دمای بدن کمک کند. نوشاندن مایعات خنک، به‌ویژه آب و محلول‌های حاوی الکترولیت، به جبران آب و املاح از دست رفته کمک کرده و از تشدید علائم جلوگیری می‌کند.
در موارد شدیدتر، مانند از دست دادن هوشیاری، گیجی شدید یا توقف تعریق، باید سریعاً با اورژانس تماس گرفته شود. در این شرایط، پایین آوردن دمای بدن تا رسیدن کمک پزشکی ضروری است. می‌توان فرد را درون وان آب خنک قرار داد یا روی او آب پاشید و با باد زدن به تسریع تبخیر و خنک شدن کمک کرد. از نوشاندن مایعات به فردی که بیهوش است باید خودداری کرد تا خطر خفگی ایجاد نشود. درمان به‌موقع گرمازدگی از بروز عوارض خطرناک مانند آسیب به اندام‌های داخلی، نارسایی کلیه و شوک گرمایی جلوگیری می‌کند.
سخن آخر
گرمازدگی یکی از بدترین حالات بدنی است که در اثر گرمای بسیار شدید رخ می‌دهد و می‌تواند موجب بروز بیماری‌ها و مشکلات جدی در افراد شود. در این مقاله سعی کردیم توصیه‌ها و راهکارهای مناسب پیشگیری از این عارضه را ذکر نماییم تا با رعایت آن‌ها از بروز آن در بدن خود جلوگیری کنید. شما نیز می‌توانید تجربیات خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید تا خوانندگان دیگر از آن‌ها استفاده کنند.
