در این مطلب همراه ما باشید تا درباره زایمان زودرس یا نوزاد نارس بیشتر اطلاعات کسب کنیم. زایمان زودرس زمانی رخ می‌دهد که نوزاد نارس قبل از هفته سی و هفتم به دنیا بیاید. به طور کلی، بارداری طبیعی حدود ۴۰ هفته طول می‌کشد.
هفته‌های پایانی رحم برای افزایش وزن سالم و رشد کامل اندام‌های حیاتی مختلف از جمله مغز و ریه‌ها بسیار مهم است. به همین دلیل است که نوزاد نارس ممکن است مشکلات پزشکی بیشتری و نیاز به بستری طولانی‌تری در بیمارستان داشته باشد. همچنین نوزاد نارس ممکن است مشکلات سلامتی طولانی مدت مانند ناتوانی‌های یادگیری یا ناتوانی‌های جسمی داشته باشند.
در گذشته، زایمان زودرس علت اصلی مرگ نوزادان در سراسر جهان بود. امروزه کیفیت مراقبت از نوزادان و همچنین میزان بقای نوزادان نارس بهبود یافته است. با توجه به آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، با این حال، تولد زودرس هنوز هم علت اصلی مرگ و میر نوزادان در سراسر جهان است. همچنین یکی از دلایل اصلی اختلالات طولانی مدت سیستم عصبی در کودکان است.
علت زایمان زودرس چیست؟
علت زایمان زودرس اغلب قابل شناسایی نیست. با این حال، عوامل خاصی برای افزایش خطر زایمان زودرس در زنان شناخته شده است. احتمال رخ دادن زایمان زودرس در خانم باردار با هر یک از شرایط زیر بیشتر است:
- دیابت
- بیماری قلبی
- بیماری کلیوی
- فشار خون بالا
عوامل مرتبط با بارداری مرتبط با زایمان زودرس عبارتند از:
- تغذیه نامناسب قبل و در طول بارداری
- سیگار کشیدن، استفاده از داروهای غیرقانونی یا نوشیدن بیش از حد الکل در دوران بارداری
- عفونت‌های خاص مانند عفونت‌های دستگاه ادراری و غشای آمنیوتیک
- زایمان زودرس در بارداری قبلی
- یک رحم غیرطبیعی
- دهانه رحم ضعیف که زود باز می‌شود
همچنین زنان باردار اگر کمتر از ۱۷ سال یا بیشتر از ۳۵ سال سن داشته باشند، شانس زایمان زودهنگام بیشتری دارند.
نوزادان نارس با چه مشکلاتی پیرامون سلامتی خود مواجه هستند؟
هر چه نوزاد زودتر به دنیا بیاید، احتمال بروز مشکلات پزشکی بیشتر می‌شود. یک نوزاد نارس ممکن است بلافاصله پس از تولد این علائم را نشان دهد:
- مشکل در تنفس
- وزن کم
- چربی بدن کم
- ناتوانی در حفظ دمای ثابت بدن
- فعالیت کمتر از حد معمول
- مشکلات حرکتی و هماهنگی
- مشکلات با تغذیه
- پوست رنگ پریده یا زردی نوزاد
نوزاد نارس نیز ممکن است با شرایط تهدید کننده زندگی متولد شود. این موارد می‌تواند شامل مشکلات زیر باشد:
- خونریزی مغزی
- خونریزی ریوی
- هیپوگلیسمی یا قند خون پایین
- سپسیس نوزادی، عفونت باکتریایی خون
- پنومونی، عفونت و التهاب ریه
- مجرای شریانی باز، سوراخی بسته در رگ اصلی قلب
- کم خونی، کمبود گلبول های قرمز برای انتقال اکسیژن در سراسر بدن
- سندرم دیسترس تنفسی نوزادان، یک اختلال تنفسی ناشی از رشد ناکافی ریه
برخی از این مشکلات را می‌توان با مراقبت‌های ویژه مناسب از نوزاد حل کرد. برخی دیگر می‌توانند منجر به ناتوانی طولانی مدت یا بیماری شوند. پزشکان بلافاصله پس از زایمان آزمایش‌های مختلفی را روی نوزادان نارس انجام می‌دهند. این آزمایشات به کاهش خطر عوارض کمک می‌کند. پزشکان همچنین نوزادان را در طول مدت اقامت در بیمارستان تحت نظر دارند. آزمایشات رایج عبارتند از:
- اشعه ایکس قفسه سینه برای ارزیابی رشد قلب و ریه
- آزمایش خون برای ارزیابی سطح گلوکز، کلسیم و بیلی روبین
- تجزیه و تحلیل گازهای خون برای تعیین سطح اکسیژن خون
درمان نوزاد نارس
پزشکان اغلب سعی می‌کنند با دادن داروهای خاصی به مادر که می‌توانند زایمان را به تاخیر بیندازند، از زایمان زودرس جلوگیری کنند. اگر نتوان زایمان زودرس را متوقف کرد یا نیاز به زایمان زودرس باشد، پزشکان برای زایمان پرخطر آماده می‌شوند. ممکن است مادر نیاز به مراجعه به بیمارستانی داشته باشد که دارای بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) است. این کار تضمین می‌کند که نوزاد پس از تولد مراقبت‌های فوری دریافت می‌کند.
در چند روز و هفته اول زندگی نوزاد نارس؛ مراقبت‌های بیمارستانی بر حمایت از رشد اندام‌های حیاتی متمرکز است. نوزاد ممکن است در انکوباتور با دمای کنترل شده نگهداری شود. تجهیزات مانیتورینگ ضربان قلب، تنفس و سطح اکسیژن خون نوزاد را ردیابی می‌کند. ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد تا کودک بتواند بدون حمایت پزشکی زندگی کند. حتی هنگام مرخصی شاید نیاز باشد به فکر اجاره دستگاه زردی نوزاد باشید.
بسیاری از نوزادان نارس نمی‌توانند از طریق دهان غذا بخورند زیرا هنوز نمی‌توانند مکیدن و بلعیدن را هماهنگ کنند. این نوزادان با مواد مغذی حیاتی یا به صورت داخل وریدی یا با استفاده از لوله‌ای که از طریق بینی یا دهان وارد معده می‌شود، تغذیه می‌شوند. هنگامی که کودک به اندازه کافی قوی شد که بتواند بمکد و قورت دهد، شیر دادن با شیر مادر یا شیردهی ممکن است.
اگر ریه‌های نوزاد نارس به طور کامل رشد نکرده باشد، ممکن است اکسیژن دریافت کند. بسته به اینکه نوزاد چقدر می‌تواند به تنهایی نفس بکشد، یکی از موارد زیر ممکن است برای رساندن اکسیژن استفاده شود:
- ونتیلاتور، دستگاهی که هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها پمپ می‌کند
- فشار مثبت مداوم راه هوایی، درمانی که از فشار هوای ملایم برای باز نگه داشتن راه‌های هوایی استفاده می‌کند
- هود اکسیژن، وسیله‌ای است که برای تامین اکسیژن بالای سر نوزاد قرار می‌گیرد
به طور کلی، یک نوزاد نارس می‌تواند از بیمارستان مرخص شود که بتواند:
- تغذیه با شیر مادر یا با شیشه شیر
- بدون حمایت نفس بکشد
- حفظ دمای بدن و وزن بدن
آیا زایمان زودرس خطرناک است؟
نوزاد نارس اغلب نیاز به مراقبت ویژه دارد. به همین دلیل است که آن‌ها معمولا زندگی خود را در NICU آغاز می‌کنند. NICU محیطی را فراهم می‌کند که استرس را برای نوزاد محدود می‌کند. همچنین گرما، تغذیه و محافظت لازم برای رشد و نمو مناسب را فراهم می‌کند.
با توجه به پیشرفت‌های اخیر در مراقبت از مادران و نوزادان، میزان بقای نوزاد نارس بهبود یافته است. مطالعه‌ای که توسط JAMA منتشر شد، نشان داد که میزان بقای نوزادانی که قبل از ۲۸ هفتگی متولد شده‌اند، بسیار نارس در نظر گرفته می‌شوند، از ۷۰ درصد در سال ۱۹۹۳ به ۷۹ درصد در سال ۲۰۱۲ افزایش یافته است.
با این حال، همه نوزادان نارس در معرض خطر عوارض طولانی مدت هستند. مشکلات رشدی، پزشکی و رفتاری می‌تواند تا دوران کودکی ادامه یابد. برخی حتی ممکن است باعث ناتوانی دائمی شوند. مشکلات طولانی مدت متداول مرتبط با زایمان زودرس؛ به ویژه نارس بودن شدید، عبارتند از:
- مشکلات شنوایی
- از دست دادن بینایی
- ناتوانی یادگیری
- معلولیت جسمی
- رشد تاخیری و هماهنگی ضعیف
والدین نوزاد نارس باید توجه دقیقی به رشد شناختی و حرکتی کودک خود داشته باشند. این موضوع شامل دستیابی به مهارت‌های خاصی مانند لبخند زدن، نشستن و راه رفتن است. نظارت بر رشد گفتار و رفتار نیز مهم است. برخی از نوزادان نارس ممکن است در طول دوران کودکی خود به گفتار درمانی یا فیزیوتراپی نیاز داشته باشند.
راه های جلوگیری از زایمان زودرس کدام اند؟
انجام مراقبت‌های دوران بارداری به موقع و مناسب به طور قابل توجهی احتمال زایمان زودرس را کاهش می‌دهد. سایر اقدامات پیشگیرانه مهم عبارتند از:
- داشتن یک رژیم غذایی سالم قبل و در طول بارداری مطمئن شوید که غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی، سبزیجات و میوه‌ها را زیاد میل کنید. مصرف مکمل‌های اسید فولیک و کلسیم نیز بسیار توصیه می‌شود.
- نوشیدن آب زیاد هر روز. مقدار توصیه شده هشت لیوان در روز است اما اگر ورزش می‌کنید می‌توانید بیشتر بنوشید.
- مصرف روزانه آسپرین از سه ماهه اول بارداری. اگر فشار خون بالا دارید یا سابقه زایمان زودرس دارید، ممکن است پزشک مصرف روزانه ۶۰ تا ۸۰ میلی گرم آسپرین را به شما توصیه کند.
- ترک سیگار، استفاده از داروهای غیرقانونی یا استفاده بیش از حد از برخی داروهای تجویزی. این فعالیت‌ها در دوران بارداری ممکن است منجر به افزایش خطر برخی نقص‌های مادرزادی و همچنین سقط جنین شود.
اگر نگران زایمان زودرس هستید با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است بتواند اقدامات پیشگیرانه دیگری را پیشنهاد کند که می‌تواند به کاهش خطر زایمان زودرس کمک کند.
