مونوکسید کربن (CO) گازی است که هم بی‌بو و هم بی‌رنگ است و از روش‌های مختلف همچون بخاری، شومینه، اگزوز ماشین، کوره زغالی، موتور خودرو، ژنراتور قابل حمل و موارد دیگر تولید می‌شود. همه افراد در طول روز در معرض مقادیر کمی مونوکسید کربن تنفس می‌کنند. با این حال، استنشاق بیش از حد آن می‌تواند باعث مسمومیت با CO شود.
هنگامی که این دود در یک فضای بسته یا دارای تهویه ضعیف مانند گاراژ محبوس می‌شود، CO افزایش می‌یابد و این موضوع خطرناک است. استنشاق این گازها باعث جذب CO در جریان خون شما می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب شدید در بافت شما شود. مسمومیت با CO بسیار جدی است و می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. اگر شما یا فردی در اطرافتان دچار مسمومیت شد، سریع با ۱۱۵ تماس بگیرید.
علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن چیست؟
شایع‌ترین علائم مسمومیت با CO عبارت‌اند از:
- سردرد کسل کننده
- احساس ضعف
- حالت تهوع
- استفراغ
- گیجی
- سرگیجه
- مشکل در تنفس
اگر مقدار زیادی CO تنفس کنید، بدن شما شروع به جایگزینی اکسیژن در خون با CO می‌کند. وقتی این اتفاق بیفتد، ممکن است بیهوش شوید و حتی در برخی موارد جدی‌تر شاید مرگ رخ دهد. اگر در معرض منبع CO قرار گرفتید، حتی اگر علائم مسمومیت با CO را احساس نکردید، باید بلافاصله به بیمارستان بروید.
چه کسانی در معرض مسمومیت با گاز مونوکسید کربن هستند؟
مسمومیت با CO زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی CO در هوا وجود داشته باشد و مسمومیت واقعی زمانی رخ می‌دهد که شما در این هوا تنفس می‌کنید، به خصوص اگر در مکانی هستید که تهویه مناسبی ندارد. اگر نزدیک هر یک از موارد زیر باشید، خطر استنشاق بیش از حد CO افزایش می‌یابد:
- بخاری
- اجاق گاز
- آبگرمکن
- ماشین یا کامیون بیکار در گاراژ یا فضای بسته
- کوره
- وسایل نقلیه تفریحی با بخاری گازی
این وسایل معمولا مقدار مطمئنی CO تولید می‌کنند. با این حال، اگر این وسایل در فضاهای بسته یا دارای تهویه ضعیف استفاده شوند، مقدار CO در هوا می‌تواند به سرعت افزایش یابد. اگر از این وسایل در خانه خود استفاده می‌کنید، باید یک آشکارساز CO را در نزدیکی این وسایل قرار دهید. همچنین مهم است که از رها کردن ماشین خود در داخل گاراژ یا سایر فضاهای بسته خودداری کنید. حتی اگر دچار مسمومیت شدید، ایده اجاره اکسیژن ساز را با پزشک متخصص مطرح کنید.
مسمومیت با مونوکسید کربن چگونه تشخیص داده می شود؟
یک پزشک یا پرستار برای تعیین میزان CO در خون شما نمونه خون می‌گیرد. هنگامی که سطح CO به ۷۰ قسمت در میلیون (ppm) و بالاتر افزایش یابد، علائم بیشتر قابل توجه می‌شوند. این علائم ممکن است شامل حالت تهوع، سرگیجه و بیهوشی باشد.
مسمومیت با مونوکسید کربن چگونه درمان می شود؟
اگر پزشک مشکوک به مسمومیت با CO باشد، بلافاصله پس از بستری شدن در بیمارستان تحت درمان قرار خواهید گرفت. درمان سریع برای جلوگیری از عوارض تهدید کننده حیات ضروری است. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اکسیژن درمانی
بهترین راه برای درمان مسمومیت با CO تنفس اکسیژن خالص است و دستگاه اکسیژن ساز بیمارستانی یک راه حل توصیه شده است. این درمان باعث افزایش سطح اکسیژن در خون می‌شود و به حذف CO از خون کمک می‌کند. پزشک یک ماسک اکسیژن را روی بینی و دهان شما قرار می‌دهد و از شما می‌خواهد استنشاق کنید. اگر به تنهایی قادر به نفس کشیدن نیستید، از طریق دستگاه تنفس مصنوعی اکسیژن دریافت خواهید کرد.
اتاقک اکسیژن
پزشک شما ممکن است به طور موقت شما را در یک محفظه اکسیژن تحت فشار (به عنوان اتاق اکسیژن هیپرباریک نیز شناخته می‌شود) قرار دهد. فشار محفظه اکسیژن دو برابر هوای معمولی است. این درمان به سرعت سطح اکسیژن خون را افزایش می‌دهد و معمولا در موارد شدید مسمومیت با CO یا برای درمان مسمومیت با CO در زنان باردار استفاده می‌شود.
مراقبت های اورژانسی
شما هرگز نباید خودتان مسمومیت با CO را درمان کنید. اگر فکر می‌کنید مسمومیت با CO دارید، فورا به خارج از منزل بروید و با ۱۱۵ تماس بگیرید. خودتان را به بیمارستان نرسانید زیرا ممکن است در حین رانندگی بیهوش شوید.
بیشتر بخوانید: بای پپ چیست و چه کاربردی دارد؟
خطرات دراز مدت مسمومیت با مونوکسید کربن برای سلامتی چیست؟
حتی موارد جزئی مسمومیت با CO می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند و این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضربه مغزی
- آسیب قلبی
- آسیب به اندام
- مرگ
با توجه به جدی بودن این عوارض احتمالی، اگر فکر می‌کنید مسمومیت با CO دارید، مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
چگونه می توانیم از مسمومیت با مونوکسید کربن جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از مسمومیت با CO، می‌توانید اقدامات پیشگیرانه زیر را انجام دهید:
- اطمینان حاصل کنید که تهویه کافی در مناطقی با وسایل برقی یا وسایل نقلیه تفریحی وجود دارد که گاز، چوب، پروپان یا سایر سوخت‌ها را می‌سوزاند.
- یک آشکارساز CO بخرید و آن را در محلی نزدیک منبع CO قرار دهید و مطمئن شوید که باتری‌ها را مرتبا تعویض می‌کنید.
- به خواب نروید یا برای مدت طولانی در خودروی در حال حرکت ننشینید که در فضای بسته است.
- نزدیک بخاری گازی یا نفتی نخوابید.
- علائم مسمومیت با CO را نادیده نگیرید.
اگر در معرض CO2 قرار گرفته اید، فورا به خارج از منزل بروید و با ۱۱۵ تماس بگیرید. تا زمانی که متخصصان خدمات اضطراری مانند آتش نشانی به شما نگویند همه چیز امن و امان است، به منطقه سرشار از گاز برنگردید.
محققان پادزهری برای مسمومیت با مونوکسید کربن یافته اند
دانشمندان می‌گویند ترکیبی به نام نوروگلوبین در درمان مسمومیت با مونوکسید کربن بر روی موش‌ها موثر است و باید دید که آیا این روش در انسان‌ها نیز موثر خواهد بود یا خیر.
دکتر سیج وینر به عنوان پزشک اورژانس در بروکلین از ده‌ها نفر مبتلا به مسمومیت با مونوکسید کربن مراقبت کرده است. او برای کاهش سردرد، سرگیجه، استفراغ و سایر علائم به اکسیژن متکی است، از ماده جدیدی کمک گرفته است. استراتژی که در دهه‌های اخیر تغییر چندانی نکرده است.
اما وینر از تحقیقات جدیدی که نشان می‌دهد پروتئینی ممکن است به افراد کمک کند تا سم را دفع کنند و سریع‌تر بهبود یابند و آسیب احتمالی به قلب، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها را کاهش دهد، بهره گرفته است.
همانطور اشاره کردیم، مونوکسید کربن یک گاز بی‌بو و بی‌رنگ است که وقتی سوخت به طور کامل در کوره‌ها، بخاری‌ها، موتورها و سایر منابع تولید کننده گرما تولید می‌شود. هنگامی که این گاز بلعیده می‌شود، منبع اکسیژن خون را خفه می‌کند. حتی سطوح نسبتا پایین گاز می‌تواند برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مضر باشد.
بیشتر بخوانید: سرطان ریه و هر آنچه باید در مورد آن بدانید
نحوه عملکرد پادزهر چگونه است؟
دکتر مارک تی گلادوین، پزشک مراقبت‌های ویژه در مرکز پزشکی دانشگاه پیتسبورگ در منبع معتبری را مشاهده کرده است که مسمومیت با مونوکسید کربن شدید چه می‌تواند انجام دهد. علاقه او به یافتن یک پادزهر، او را به مطالعه نوروگلوبین، ترکیبی متعلق به خانواده پروتئین‌هایی سوق داد که اکسیژن را در بدن متصل یا انتقال می‌دهند.
نوروگلوبین ۱۷ سال پیش کشف شد اما گلادوین بیان کرد که دانشمندان نمی‌دانند چه کارهایی با این ماده می‌توانند انجام دهند. گلدوین گفت:
ما جهش‌هایی در آن ایجاد می‌کنیم تا با ایجاد تغییر در عملکردش، رفتار آن را درک کنیم تا ببینیم چه کار می‌کند و اینگونه بود که به این ایده رسیدیم که می‌تواند به درمان مسمومیت با مونوکسید کربن کمک کند.
او و محققین همکارش ساختار مولکولی پروتئین را تغییر دادند تا به مونوکسید کربن متصل شود و آن را به موش‌ها تزریق کردند که سطوح کشنده‌ای از این گاز را داشتند. گلادوین گفت که نوروگلوبین جهش یافته مانند یک آهنربا عمل می‌کند و گاز سمی را از هموگلوبین غنی از اکسیژن بیرون می‌کشد که به حفظ سلامت بافت‌ها و اندام‌ها کمک می‌کند. پروتئین جهش یافته ۵۰۰ برابر بیشتر از هموگلوبین به مونوکسید کربن متصل می‌شود.
گلادوین گفت فقط حدود ۲۵ ثانیه طول کشید تا نیمی از مونوکسید کربن خون به نوروگلوبین متصل شود. او در ادامه اظهار داشت که در مقایسه با روش دیگر، حدود ۷۰ دقیقه طول می‌کشد تا فردی که دچار مسمومیت خفیف است، تحت درمان تنفسی با اکسیژن ۱۰۰ درصد قرار گیرد تا از شر نیمی از گاز مضر تنفسی خلاص شود.
فردی که سطح بالایی از مسمومیت دارد و با اکسیژن در یک محفظه فشار بالا درمان می‌شود حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا نیمی از مونوکسید کربن را از بین ببرد. وینر گفت که اکثر سموم را نمی‌توان از بدن خارج کرد، بنابراین هدف قرار دادن مونوکسید کربن موثر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: ۱۰ علامت عفونت ریه و بررسی راه های درمان عفونت ریه
آیا این روش روی انسان ها کار خواهد کرد؟
بر اساس داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) در سال ۲۰۱۵.۳۹۳ مورد مرگ ناشی از مسمومیت تصادفی با مونوکسید کربن وجود داشت. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۵۰۰۰۰ آمریکایی هرساله به دلیل مسمومیت تصادفی با مونوکسید کربن به اورژانس مراجعه می‌کنند.
دکتر تورستن برمستر محققی است که نوروگلوبین را کشف کرد. او گفت که نتایج این مطالعه مهم است زیرا «نویسندگان اولین کاربرد واقعی» را برای پروتئین ایجاد کردند. برمستر، استاد دانشگاه هامبورگ در آلمان، شگفت زده شد که این ترکیب می‌تواند با چنین قدرت زیادی به مونوکسید کربن متصل شود. او گفت که این یافته‌ها زمینه جدیدی از تحقیقات را باز می‌کند.
استیون آکس، پزشک متخصص اورژانس در بیمارستان شیکاگو که در این تحقیق دخالتی نداشت، گفت:
اما نتیجه قطعی در مورد اینکه آیا این درمان در انسان‌ها جواب می‌دهد یا خیر، صادر نشده است.
موش‌های مورد مطالعه بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن تحت درمان قرار گرفتند. آکس گفت، با این حال بسیاری از افرادی که در معرض این گاز هستند ممکن است تا یک ساعت یا بیشتر پس از قرار گرفتن در معرض این گاز، تحت درمان پزشکی قرار نگیرند. واقعا سؤالات بعدی این است که آیا این روش با تأخیر کار می‌کند و آیا می‌توانیم آن را بدون آسیب رساندن به مردم استفاده کنیم؟
گلدوین توضیح داد، احتمالا دو سال طول خواهد کشید تا محققان آزمایش محلول نوروگلوبین را در انسان آغاز کنند. تا آن زمان، کارشناسان از مردم می‌خواهند یاد بگیرند که چگونه از قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن جلوگیری کنند، از جمله هرگز از محدود کردن بخاری یا اجاق گاز برای گرم کردن خانه استفاده نکنند، هرگز ماشین را در فضای بسته مانند گاراژ رها نکنند و آشکارسازهای مونوکسید کربن را در خانه نصب کنند.
سخن نهایی
در پایان این مطلب لازم است اشاره کنیم که تیم پزشک تجهیز با سابقه ۲۰ ساله و کادر مجرب خود فروشگاه تجهیزات پزشکی را در اختیار عزیزان قرار داده است تا بتوانند به راحتی محصولات درمانی را با قیمت مناسب و بهترین کیفیت خریداری کنند. امیدواریم که با خدمت صادقانه بتوانیم دردی از جامعه شریف ایران کم کنیم.
