همان‌طور که می‌دانید فرآیندهای مختلفی در بدن ما انسان‌ها وجود دارند و به عملکرد صحیح آن کمک می‌کنند. یکی از مهم‌ترین و البته کم‌تر شناخته‌شده‌ترین این فرآیندها عملکرد بیلی روبین و تاثیرات آن بر بدن ماست. بیلی روبین ارتباط مستقیمی با سیستم کیسه صفرا و تجزیه چربی ذخیره شده در آن دارد. جهت اندازه‌گیری این ماده مهم و ضروری از آزمایش مخصوص آن تحت عنوان آزمایش بیلی روبین یا TSB کمک می‌گیرند. بررسی سطح و شرایط بیلی روبین اهمیت زیادی دارد، پس آن را در چکاپ‌های سالانه خود نباید فراموش کرد. در این مقاله بیشتر با بیلی روبین، تاثیرات آن و آزمایش این پارامتر می‌پردازیم، پس تا انتها همراه ما بمانید.
بیلی روبین چیست؟
بیلی روبین ماده‌ای با رنگ زرد و گاهی متمایل به قهوه‌ای است که از تجزیه سلول‌های قرمز خون به وجود می‌آید. می‌دانید که کبد قادر به تجزیه گلبول‌های قرمز آسیب دیده و قدیمی در بدن است و این پروسه موجب تولید بیلی روبین می‌شود. اما بیلی روبین چیست؟ بیلی روبین یکی از پارامترهای مهم در بدن ما است که نقش به‌سزایی در تشکیل صفرا و هضم چربی دارد. صفرا با ذخیره شدن در کیسه صفرا و ورود به روده کوچک به هضم چربی‌ها کمک می‌کند. این ماده در افراد سالم از راه ادرار و مدفوع دفع می‌شود و دلیل اصلی رنگ قهوه ای مدفوع بیلی روبین موجود در روده است. به دست آوردن اطلاعات آگاهی از چگونگی مکانیسم این ماده موثر موجود در بدن به نحوه درست برخورد شما با سلامتی خود کمک قابل توجهی خواهد کرد.
درصورتی سالم بودن کبد فرد بیشتر میزان بیلی روبین از طریق خون دفع خواهد شد؛ اما نقص در کبد باعث می شود تا بیلی روبین از آن خارج و در خون بیمار نشت کند که در صورت افزایش آن در خون زرد شدن غیر استاندار پوست و چشم را به‌دنبال دارد. در این شرایط بهترین کار مراجعه به پزشک و انجام آزمایش بیلی روبین خون است تا نقص در بدن بیمار به سرعت شناسایی شود. از آن‌جا که درصد بالایی از مردم خیلی دیر متوجه تغییر رنگ پوست خود می‌شوند، افزایش روزافزون این ماده در خون سیستم گردش خون و حتی گوارش آن‌ها را دچار اختلال خواهد کرد. براین اساس لازم است تا در صورت مشاهده هرگونه تغییر در رنگ پوست خود و احساس انسداد یا التهاب کبد خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید و آزماش دهید. زردی در بین نوزادان تازه متولد شده رایج است و از این رو برای درمان زردی نوزاد می بایست تحت نظر پزشک متخصص باشید.
آزمایش بیلی روبین(Bilirubin) چیست؟
اگر تجربه آزمایش کبد دارید پس واژه بیلی روبین به گوشتان خورده است. جهت بررسی وضعیت سلامت کبد از آزمایش بیلی روبین خون باید استفاده کرد که اغلب با نام اختصاری TSB هم شناخته می‌شود. از آنجا‌که کبد نوزادان به رشد چندانی نرسیده تا بیلی روبین موجود در خون آن‌ها را پاکسازی کند، از این آزمایش هم جهت تشخیص میزان زردی نوزاد و وضعیت او استفاده می‌شود. فراموش نکنید که چنانچه زردی نوزاد شما به سطح قابل توجهی رسید باید وضعیت او را با جدیت بررسی کرد؛ چراکه افزایش بیلی روبین خون موجب صدمات مغزی خواهد شد. به‌طور کلی در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر چه در نوزاد چه بزرگسال باید آزمایش بیلی روبین انجام شود:
- زردی پوست؛
- احساس حالت تهوع مداوم و استفراغ؛
- متورم شدن شکم؛
- ادرار تیره رنگ؛
- خستگی مزمن و تداوم بی حالی که از نشانه‌‌های عملکرد نادرست کبد هستند.
آزمایش بیلی روبین در چه مواردی انجام می شود؟
پزشک متخصص معمولا قبل از اینکه توصیه کند که شما به اجاره تجهیزات پزشکی در منزل نیاز دارید، به بررسی بیمار خواهد پرداخت. این آزمایش به بررسی کامل وضعیت خون فرد می‌پردازد و وجود هرگونه نقص و کاستی را نشان می‌دهد؛ براین اساس در شرایط زیر و جهت تشخیص سلامتی فرد این آزمایش انجام می‌شود:
- وجود نشانه‌هایی از مسمومیت دارویی؛
- تثبیت وجود اختلال‌های کبدی؛
- مبتلا شدن فرد به ویروس هپاتیت؛
- وجود سابقه مصرف الکل زیاد در بیمار؛
- وجود هرگونه انسداد در لوله‌های صفراوی فرد؛
- تشخیص وجود کم خونی از نوع همولیتیک در فرد؛
- اندازه‌گیری سطح بیلی روبین موجود در خون به‌ویژه در نوزادان مبتلا به زردی.
آزمایش بیلی روبین چگونه انجام می شود؟
این آزمایش مانند هر آزمایش دیگری انجام می‌شود و نیازی به آمادگی خاصی ندارد. حتما قبل از انجام آزمایش از مسئول آزمایشگاه بپرسید که آیا به خوردن صبحانه نیاز دارید یا خیر؛ چراکه در برخی موارد این آزمایش همراه آزمایش‌های دیگر انجام می‌شود. جهت کاربرد این تست برای نوزادان با استفاده از نوعی سوزن خاص از پاشنه پا نمونه‌گیری می‌شود. ذکر این نکته واجب است که چنانچه داروی خاصی مصرف می‌کنید حتما قبل از انجام آزمایش این مساله را با مسئول آزمایشگاه در میان بگذارید. نتایج این آزمایش برای بزرگسالان و نوزادان به دو صورت نشان داده می‌شود که در ادامه به آن‌ها پرداخته شده است:
- در برخی موارد سطح بیلی روبین خون در اثر نقص در گلبول‌های قرمز، ناتوانی کبد در پردازش میزان بیلی روبین، مبتلا شدن به سندرم حاد گیلبرت و همین‌طور کاهش سطح آنزیم تولید‌کننده بیلی روبین موجب افزایش بیلی روبین خون می‌شوند. این افزایش روز افزون تبعات خطرناکی را برای فرد به‌دنبال خواهد داشت؛ بنابراین رسیدگی به آن اولویت دارد.
- به‌طور کلی سطح بیلی روبین به‌صورت غیر مستقیم (غیر کونژوگه) است که در صورت بیشتر شدن نوع معمول(کونژوگه) آن نسبت به نوع غیر معمول این ماده نشان‌دهنده کاهش دفع بیلی روبین توسط سلول‌های کبدی است. عموما ابتلا به بیماری‌هایی مانند هپاتیت، واکنش‌های دارویی، انسداد در مجاری صفراوی یا تومور از دلایل اصلی این مشکل به‌شمار می‌روند.
سخن پایانی
بیلی روبین نقشی اساسی در هضم چربی ذخیره شده در صفرا دارد تا آن‌جا که بدون این ماده مشکلات متعددی در بدن ما ایجاد خواهند شد. زردی پوست و چشم از اصلی‌ترین علائم افزایش بی‌رویه بیلی روبین خون هستند که در نتیجه صدمات کبدی و مشکلات زمینه‌ای دیگر شکل می‌گیرد. براین اساس آزمایش بیلی روبین خون برای بیماران مشکوک به این مشکل تجویز می‌شود تا هرچه زودتر نقص و مشکلات آن‌ها شناسایی و رفع شوند. اجاره دستگاه فتوتراپی یا درمان نوزاد شما در بیمارستان جزء راه هایی است که پزشک برای درمان فرزندتان توصیه خواهد کرد. درصورت وجود علائمی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد برای خود یا نوزادتان حتما در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید و درخواست آزمایش دهید.
