یکی از دستگاههای مهم در اتاق عمل مانیتور علائم حیاتی یا مانیتورینگ فیزیولوژیک بیمار است که وضعیت حیات بیمار را لحظه به لحظه به تیم پزشکی گزارش میدهد. اصولا از این دستگاه در بخش مراقبتهای ویژه و اتاق عمل استفاده میشود تا درصورت وجود علائم نامطلوب پرستار یا پزشک از آن مطلع شوند. پارامترهای مهمی همچون برونده قلبی، الکتروکاردیوگراف، فشار خون تهاجمی یا IBP، فشار خون غیر تهاجمی یا NIBP، دمای بدن، سطح اکسیژن خون Spo2، نرخ تنفس در دقیقه، میزان گازهای تنفسی بیمار و… از جمله مواردی هستند که توسط این دستگاه نشان داده میشوند. این دستگاه نتایج فاکتورهای ذکر شده را بهصورت عدد یا گرافیک نمایش میدهد. در این مقاله قصد داریم تا با مانیتور علائم حیاتی و فاکتورهای مورد استفاده در آن آشنا شویم؛ پس همراه ما بمانید.
اجزاء به کار رفته در ساخت مانیتور علائم حیاتی
در ساخت این دستگاه از اجزاء مختلفی استفاده شده است که استفاده از هر کدام توسط پرستار یا پزشک کنترل میشوند. از جمله اجزاء کاربردی این دستگاه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
صفحه نمایش
مهمترین بخش این دستگاه صفحه نمایش آن است که تمام علائم بیمار را نشان میدهد و امکان کنترل آن را به پرستار و پزشک خواهد داد.
صفحه کلید
صفحه کلید به کنترلکننده اجازه کنترل و تغییر وضعیت دستگاه را میدهد و تنظیمات لازم را برای فرد قابل اجرا میکند.
ماژول ها
پارامترها یا ماژولهای قابل نمایش در دستگاه وضعیت بدن بیمار نشان میدهند که اغلب بهصورت عدد روی صفحه نمایش اجرا میشوند.
حسگر
از مهمترین بخشها در مانتیور علائم حیاتی حسگرهای لازم مانند حسگر دما، فشارسنج، پروپ پالس اکسیمتر و پروپ ECG هستند که اطلاعات لازم را به پرستار و پزشک ارائه میدهند.
برد تغذیه
این ابزار ولتاژ برق شهری را به ولتاژ برق استاندارد تبدیل میکند تا دستگاه بهراحتی به برق متصول شود و کار کند.
باتری های لازم
بهطور کلی دو نوع باتری اصلی و پشتیبان با نامهای باتری نیکل کادمیوم یا سربی اسیدی در این دستگاه استفاده میشود.
کدام پارامتر یا ماژول ها در دستگاه علائم حیانی به کار رفته اند؟
اگر قصد دارید برای اجاره مانیتور سه کاره اقدام کنید باید با دستگاه بیشتر آشنا شوید. پارامتر یا ماژولهای مهمی در دستگاه علائم حیاتی بهکار میروند که در ادامه با آنها آشنا میشوید:
پارامتر SPO2
این پارامتر یا ماژول به کمک فناوری نوری به اندازهگیری درصد اشباع اکسیژن خون میپردازد و عوامل مختلفی روی این مورد تاثیرگذار هستند. از جمله این عوامل مهم به موارد زیر میتوان اشاره کرد:
- لرزش و حرکت بیمار
- نور زیاد در محیط
- وجود هموگلوبینهای غیر عادی از جمله متاگلوبین و یا کربوکسی هموگلوبین
- تداخلات نامناسب از جمله تداخل پارامتر مد نظر با دستگاه MRI
- وجود رنگدانهها از جمله ایندیگو کارمین یا متیلن بلو در خون
- افت جریان خون بیمار در اثر پایین بودن دمای بدن، کمخونی یا انسداد رگ
- استفاده از دستگاه حیاتی الکتروسرجری
پارامتر ECG/RESP
نمایش امواج مرتبط سیگنال قلب و تنفس و همینطور نرخ ضربان قلب و تنفس جزو این پارامتر مهم در دستگاه علائم حیاتی بهشمار میروند.
پارامتر NIB
این پارامتر به اندازهگیری خودکار و غیرتهاجمی فشار خون دیاستولیک، سیستولیک و همینطور میانگین فشار خون بیمار میپردازد. این اندازهگیری درصورت وجود هر کدام از شرایط زیر برای بیمار غیر ممکن خواهد بود:
- تغییرات سریع و ناگهانی فشار خون
- ورمهای شدید
- آریتمی قلبی
- جریان خون پایین در اثر کاهش دما
- حرکت و لرزش ناگهانی بیمار در اثر کاهش فشار خون
پارامتر IBP
این پارامتر هم فشار خون تهاجمی بیمار و همینطور دو فشار خون سیستولیک و دیاستولیک او را نشان میدهد. ماژول مورد نظر بهواسطه یک حسگر فشار به اندازهگیری فشار خون مرتبط با شریان سرخرگی یا رگ وریدی بهصورت مستقیم میپردازد. خروجیهای این پارامتر اغلب بهصورت منحنیهای پیوسته و با گرافیک بالا روی مانیتور نشان داده میشود. برخی از مانیتورهای علائم حیاتی دارای دو کانال IBP هستند که اغلب در دو نقطه مختلف به اندازهگیری فشار بیمار میپردازند.
پارامتر دما
سنسورهای دمایی موجود در این دستگاه مقاومت آنها براساس تغییرات دمایی را بررسی میکنند. در بعضی از این مانیتورها دو کانال جهت اندازهگیری دما وجود دارد که دمای دو نقطه مختلف از بدن را اندازهگیری و بررسی میکنند. ماژول دما یا Temperature به اندازهگیری دما و اختلاف موجود میان دو کانال دمایی میپردازد.
پارامتر So2
وظیفه این پارامتر اندازهگیری میزان دی اکسید کربن در بازدم فرد بیمار است که بهصورت موجی شکل روی صفحه مانیتور نشان داده میشود. پرستار یا پزشک از طریق این پارامتر به وجود آپنه تنفسی بیمار پی میبرند. اگر در خانه استراحت می کنید، حتما اجاره دستگاه اکسیژن ساز را در برنامه خود جای دهید.
واحدهای اندازه گیری پارامترهای مورد نظر
هر یک از ماژولها یا پارامترهای اندازهگیری موجود در مانیتور علائم حیاتی با واحدهای خاصی اندازهگیری میشوند که در ادامه با هر یک از آنها آشنا میشوید:
- فشار خون بهصورت mmHg
- دما بهصورت درجه سانتیگراد
- نرخ ضربان قلب بهصورت ضربان بر دقیقه
- اکسیژن خون بهصورت %
- گازهای تنفسی بهصورت % یا فشار برحسب mmHg
- بروندهی قلبی بهصورت لیتر بر دقیقه
- نرخ تنفسی بهصورت ضربان بر دقیقه BPM
آشنایی با انواع دستگاه مانیتور علائم حیاتی
مانیتورهای نشاندهنده علائم حیاتی براساس ویژگیهای خاص خود به سه دسته اصلی تقسیم میشوند که به ترتیب با آنها آشنا خواهید شد:
میزان حساسیت
براساس میزان حساسیت دستگاه آنها را به سه دسته تقسیم میکنند:
- حساسیت پایین: این نوع دستگاه پارامترهایی همچون فشار خون غیر تهاجمی، دما و علائم حیاتی اولیه را نشان میدهند.
- حساسیت متوسط: این نوع مانیتورها اغلب در اورژانس یا بخش جراحیهای عمومی بیمارستانها مورد استفاده قرار میگیرند.
- حساسیت بالا: این مدل از مانیتور عموما در بخش مراقبتهای ویژه یا پس از بیهوشی استفاده میشوند و علاوهبر اصلیترین پارامترها به اندازهگیری آریتمی، اندازهگیری درصد دی اکسید کربن تنفسی و همینطور فشار خون تهاجمی میپردازند.
نحوه اتصال
مانیتورهای علائم حیاتی از نظر نحوه و مکان اتصال به سه دسته تقسیم میشوند:
- مانیتور کنار تخت
- تله مانیتورینگ
- مانیتورینگ سانترال
نوع ماژول ها
انواع مانیتور علائم حیاتی براساس نوع و کارکرد متفاوت ماژولها استفاده میشوند و در انواع زیر تقسیمبندی میشوند:
- مانیتور CCU
- مانیتور فشار خون
- مانیتور اتاق عمل
- مانیتور قند خون
- هولتر مانیتورینگ
- مانیتور عملکرد تنفسی
سخن پایانی
اجاره تجهیزات پزشکی برای مراقبت بیمار در خانه الزامی است. مانیتورهای نشاندهنده علائم حیاتی یکی از الزامات بیمارستانها محسوب میشوند که وظیفه آنها نشان دادن وضعیت و شرایط کنونی بیمار است. همانطورکه گفته شد این دستگاه در انواع مختلف و با کارکردهای متنوع تولید و مورد استفاده قرار میگیرند. از آنجاکه عملکرد استاندارد این دستگاه جزو ضروریات آن محسوب میشود بهتر است تا قبل از خرید به نکاتی مانند قابل حمل بودن دستگاه، محدوده سنی قابل استفاده دستگاه، قیمت و گارانتی آن، اعتبار و ضمانتهای لازم، اندازه و کیفیت صفحه نمایش مانیتور، شناخت نوع پروب پالس اکسیمتر آن، میزان حساسیتپذیری سیستم، سازگاری یا عدم سازگاری با تصویربرداری مغناطیسی و… توجه زیادی داشت. درصورت انتخاب صحیح آن شاهد عملکرد مناسب و ماندگاری قابل توجه این محصول خواهیم بود.
