بیماری‌های ریوی یکی از شایع‌ترین انواع بیماری‌ها در جهان هستند. در تمامی این موارد، سیگار کشیدن، عفونت‌ها، برخی بیماری‌های زمینه‌ای و ژنتیک باعث ابتلا به بیماری می‌شوند.
ریه‌ها بخشی از سیستمی پیچیده هستند که هر روز هزاران بار منبسط می‌شوند تا اکسیژن را وارد و دی‌اکسیدکربن را خارج کنند. در این میان، بیماری ریوی زمانی رخ می‌دهد که بخشی از این سیستم با مشکلی روبه‌رو شود.
باتوجه‌به اینکه روش‌های درمان انواع بیماری ریه متفاوت است، در این مقاله از مجله پزشک تجهیز، علاوه‌بر بررسی علت ابتلا به انواع بیماری های ریوی و روش‌های درمان، از تاثیر دستگاه اکسیژن‌ساز در درمان می‌پردازیم.
بیماری ریوی چیست؟
بیماری ریوی (Lung Disease)، اصطلاحی عمومی برای شرایط سلامتی افراد است که روی مجاری هوایی (لوله‌های منتهی به ریه‌ها) یا بافت ریه تاثیر می‌گذارد. از جمله بیماری‌های شایع ریوی می‌توان به آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه، فیبروز ریوی، ذات‌الریه و سرطان ریه اشاره کرد.
در تمامی این بیماری های تنفسی، علائمی مانند تنگی‌نفس و سرفه مزمن مشاهده می‌شود؛ اما برخی از آن‌ها علائم به‌خصوص دیگری نیز دارند که در بخش‌های بعدی بررسی خواهند شد.
لازم است بدانید که علاوه‌بر انواع بیماری ریه، بیماری‌های دیگری نیز می‌توانند روی این عضو مهم تاثیر بگذارند که یکی از شایع‌ترین آن‌ها، بیماری‌های قلبی-عروقی است.
بیشتر بیماری‌های ریوی، طولانی‌مدت (مزمن) هستند؛ اما ممکن است نوزادی با یکی از انواع بیماری های ریوی مانند فیبروز کیستیک متولد شده یا فردی دیگر در بزرگسالی به بیماری انسدادی مزمن ریوی مبتلا شود.
استفاده از اکسیژن ساز برای بیماران ریوی یکی از روش‌های درمان است که می‌توانید برای اجاره انواع دستگاه اکسیژن‌سازهاز خانگی، از سایت پزشک تجهیز استفاده کنید.
انواع بیماری ریوی کدامند؟
بیماری‌های ریه شامل موارد مختلفی می‌شوند که به شرح زیر هستند.
بیماری ریوی آسم (Asthma)
زمانی‌که افراد به آسم مبتلا می‌شوند، مجاری هوایی آن‌ها به‌صورت دائم ملتهب بوده و حتی ممکن است دچار اسپاسم و انسداد نیز شود. در چنین شرایطی، ساده‌ترین علامت بیماری ریوی آسم، خس‌خس سینه و تنگی‌نفس خواهد بود.
لازم است بدانید که آلرژی‌ها، عفونت‌ها یا حتی انواع آلودگی‌های محیطی می‌توانند علائم آسم را تحریک کنند. ۳ نوع اصلی انسداد مرتبط با آسم به شرح زیر است.
- تورم و التهاب: پوشش راه هوایی ملتهب و متورم شده و در نتیجه باعث تنگ‌شدن راه هوایی خواهد شد.
- برونکواسپاسم: عضلات صاف اطراف راه هوایی در پاسخ به محرک‌های محیطی مانند آلرژین‌ها، دود، هوای سرد یا حتی ورزش، سفت می‌شوند.
- مخاط: در طول حمله آسم، بدن مخاط بیشتری تولید کرده که باعث ایجاد پلاک‌های مخاطی می‌شود؛ این پلاک‌های مخاطی با سرفه قابل پاک‌شدن نیستند.
بیماری سرطان ریه
سرطان ریه یکی از خطرناک‌ترین انواع بیماری های ریوی است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های ریه به‌شکلی خارج‌ازکنترل شروع به رشد کنند. سلول‌های سرطانی می‌توانند به دیگر نواحی ریه گسترش پیدا کرده و حتی به سایر بخش‌های بدن نیز سفر کنند.
بیشتر سرطان‌های ریه به‌عنوان کارسینوم طبقه‌بندی می‌شوند؛ به‌این‌مفهوم که سرطان از بافت پوششی یا آستری ریه شروع خواهد شد. انواع مختلفی از سرطان ریه وجود دارد که بر اساس نوع سلول‌های آسیب‌دیده و نحوه گسترش سرطان، متفاوت هستند.
سرطان ریه به دو دسته زیر تقسیم می‌شود که هر کدام روش‌های درمانی متفاوتی دارند:
سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC)
این دسته حدود ۸۰% تا ۸۵% از موارد ابتلا به سرطان ریه را تشکیل می‌دهد. انواع مختلفی از NSCLC وجود دارد که شایع‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- آدنوکارسینوم: حدود ۴۰% از سرطان‌های ریه در این دسته قرار می‌گیرند که بیشتر در افراد سیگاری (سابق و فعلی) رخ می‌دهد. البته ممکن است افراد غیرسیگاری نیز به این نوع از انواع بیماری ریه مبتلا شوند. نکته مهم اینکه، این نوع سرطان ریه، رشد آهسته‌ای دارد.
- کارسینوم سلول سنگفرشی: حدود ۲۵% تا ۳۰% از سرطان‌های ریه در این دسته قرار گرفته و اغلب با سابقه کشیدن سیگار مرتبط هستند. این نوع سرطان اغلب قسمت‌های مرکزی ریه‌ها را درگیر خواهد کرد.
- کارسینوم سلول بزرگ: حدود ۱۰% تا ۱۵% از سرطان‌های ریه از این نوع هستند که رشد سریعی نیز دارد.
سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)
سرطان ریه سلول کوچک حدود ۱۰% تا ۱۵% از موارد سرطان ریه را تشکیل می‌دهد. این نوع سرطان ریه ممکن است سریع‌تر از سرطان ریه سلول غیرکوچک رشد کرده و گسترش پیدا کند.
این نوع سرطان ریه بیشتر در افراد سیگاری رخ می‌دهد. سلول‌های سرطانی معمولا در لوله‌های برونش تشکیل شده و تومورهای بزرگی ایجاد می‌کنند که امکان گسترش آن‌ها در سراسر بدن (متاستاز) وجود دارد.
در مقاله ایمونوتراپی سرطان ریه می‌توانید اطلاعات مربوط ایمونوتراپی و بیماری ریه را بخوانید.
بیماری ذات‌الریه ویروسی
ذات‌الریه به التهاب یا تورم بافت ریه در اثر عفونت با میکروب گفته می‌شود؛ اما ذات‌الریه ویروسی در اثر عفونت با ویروس ایجاد می‌شود.
بیماری فشار خون ریوی
فشار خون ریوی، فشار خون بالا در شریان ریه است. این فشار، پمپاژ خون از طریق ریه برای قلب را سخت‌تر کرده و باعث افزایش فشار در سمت راست قلب خواهد شد. سمت راست قلب، به‌طورمعمول خون را به ریه‌ها پمپ می‌کند، یعنی درست جایی‌که قبل از جریان یافتن به بقیه بدن، اکسیژن جمع‌آوری می‌شود.
در این بیماری، شریان‌های کوچک در ریه‌ها باریک شده و در نتیجه جریان خون کاهش پیدا می‌کند.
در چنین شرایطی، فشار در شریان‌های باریک‌شده افزایش پیدا کرده و قلب مجبور می‌شود سخت‌تر کار کند.
در نهایت فشار اضافی می‌تواند باعث بزرگ شدن و ضعیف شدن سمت راست قلب شود که عامل اصلی ابتلا نارسایی قلب راست است و به آن نارسایی قلبی-ریوی نیز می‌گویند.
بیماری آمبولی ریوی
آمبولی ریوی انسداد ناگهانی شریان‌های ریوی است؛ شریان ریوی، رگ‌های خونی هستند که خون را به ریه‌ها می‌رسانند. آمبولی یکی از انواع بیماری ریه است که با تشکیل لخته خون در رگ‌های عمیق پا و جدا شدن و رسیدن آن به ریه رخ می‌دهد.
بیماری ادم ریوی
به تجمع مایع در ریه‌ها، ادم ریوی می‌گویند. ادم یکی از انواع بیماری های ریوی است که اغلب در اثر نارسایی احقتانی قلب رخ می‌دهد. هنگامی‌که قلب قادر به پمپاژ موثر خون نباشد؛ خون به رگ‌هایی که خون را از طریق ریه‌ها منتقل می‌کنند، برمی‌گردد.
با افزایش فشار در این رگ‌ها، مایع به داخل فضاهای هوایی (آلوئول‌ها) در ریه‌ها رانده خواهد شد. این مایع می‌تواند حرکت طبیعی اکسیژن را از طریق ریه‌ها کاهش داده و باعث تنگی نفس شود.
بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
بیماری مزمن انسدادی ریه Chronic Obstructive Pulmonary Disease که به‌اختصار به آن COPD گفته می‌شود، گروهی از بیماری‌های پیش‌رونده ریه است که جریان هوا را مسدود کرده و تنفس را سخت خواهد کرد.
کسانی که به این نوع از بیماری های ریوی دچار می‌شوند، ممکن است آمفیزم یا برونشیت ریه مزمن یا حتی ترکیبی از هر دو را داشته باشند. در واقع آمفیزم و برونشیت مزمن، دو نوع اصلی از بیماری COPD هستند.
- آمفیزم: این بیماری به کیسه‌های هوایی کوچک (آلوئول) ریه‌ها آسیب می‌رساند.
- برونشیت مزمن: این بیماری باعث التهاب و تنگ شدن مجاری هوایی ریه خواهد شد.
- COPD در مراحل مختلف، از خفیف تا شدید، پیشرفت می‌کند. از آنجا‌یی که علائم این بیماری به‌آرامی ایجاد می‌شوند، ممکن است بسیاری افراد تا زمانی‌که به ریه‌های آن‌ها آسیبی وارد نشود، ندانند که به COPD مبتلا شده‌اند.
بیماری سارکوئیدوز ریوی
سارکوئیدوز نوعی بیماری است که باعث التهاب بافت‌های بدن می‌شود. التهاب نیز منجر به ایجاد توده‌های کوچکی به‌نام گرانولوم خواهد شد. این بیماری ممکن است هر عضوی از بدن را درگیر کند اما اغلب در ریه‌ها و غدد لنفاوی شروع می‌شود.
دقیقا مشخص نیست، چه چیزی باعث ابتلا به سارکوئیدوز ریوی می‌شود؛ اما پزشکان معتقدند که این بیماری ناشی از مشکلی در سیستم ایمنی بدن است.
این نوع بیماری باعث ایجاد زخم در ریه‌ها خواهد شد که به آن فیبروز ریوی می‌گویند. این زخم‌ها می‌توانند نفس کشیدن کامل و عبور اکسیژن از ریه‌ها به خون را سخت کنند.
بیماری فیبروز کیستیک
فیبروز کیستیک ریه (Cystic fibrosis) نوعی بیماری ژنتیکی است که تنفس و جذب مواد مغذی برای بدن را سخت می‌کند. این بیماری باعث غلیظ و چسبنده شدن مخاط بدن شده که منجر به تجمع آن در ریه‌ها، لوزالمعده و سایر اندام‌ها خواهد شد. دو نوع فیبروز کیستیک به شرح زیر وجود دارد.
- فیبروز کیستیک کلاسیک: این نوع از بیماری های تنفسی در چند سال اول زندگی تشخیص داده شده و چند اندام و سیستم بدن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. فیبروز کیستیک کلاسیک علاوه‌بر مسدود کردن مجاری هوایی و مجاری پانکراس، ممکن است روی کبد، روده‌ها، اندام‌های جنسی و سینو‌س‌ها تاثیر بگذارد.
- فیبروز کیستیک غیرمعمول یا آتیپیک: این نوع از انواع بیماری ریه، نوع خفیف‌تری از فیبروز کیستیک بوده و ممکن است تنها یک اندام را تحت‌تاثیر قرار دهد. علائم این بیماری، ظاهر و ناپدید می‌شوند، بنابراین ممکن است تا زمان نوجوانی یا حتی بزرگسالی متوجه ابتلا به این نوع فیبروز نشوید.
بیماری برونشکتازی
برونشکتازی نوعی بیماری مزمن ریوی است و زمانی رخ می‌دهد که نایژه‌ها (لوله‌هایی که هوا را به ریه‌های شما منتقل می‌کنند) آسیب ببینند. این آسیب، باعث می‌شود نایژه‌ها به‌طور دائم گشاد شده و با مخاط پُر شوند؛ در نتیجه پاکسازی میکروب‌ها سخت‌تر شده و خطر عفونت افزایش پیدا می‌کند.
انواع برونشکتازی به‌عنوان یکی از انواع بیماری های ریوی به شرح زیر است.
- برونشکتازی استوانه‌ای
- برونشکتازی واریسی
- برونشکتازی کیستیک
- برونشکتازی کانونی
- برونشکتازی منتشر
- برونشکتازی کششی
فیبروز ریوی ایدیوپاتیک (IPF)
فیبروز ریوی ایدیوپاتیک یکی از انواع بیماری ریه است که باعث ایجاد بافت اسکار در ریه‌ها می‌شود. با تجمع بافت اسکار، ریه‌ها سفت شده و تنفس سخت خواهد شد؛ این شرایط منجر به عدم تحویل اکسیژن کافی به سایر نقاط بدن می‌شود.
فیبروز ریوی ایدیوپاتیک نوعی بیماری ریوی پیش‌رونده است که می‌تواند با گذشت زمان، بدتر شود؛ اما سرعت پیشرفت آن در افراد مختلف بسیار متفاوت است. درحالی‌که بیماری برخی افراد پیشرفت سریعی دارد، ممکن است بیماری دیگران پیشرفتی پلکانی داشته باشد.
بخش تحت‌تاثیر دستگاه تنفسی در انواع بیماری ریوی
انواع بیماری ریوی روی بخش‌های متفاوتی از دستگاه تنفسی تاثیر منفی می‌گذارند. در جدول زیر می‌توانید بخش تحت‌تاثیر در انواع بیماری ریه را ببینید.
| محل تاثیر انواع بیماری ریوی | بیماری ریوی |
|---|---|
| تاثیر روی مجاری هوایی | آسم بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) برونشیت مزمن برونشیت حاد فیبروز کیستیک |
| تاثیر روی آلوئول‌ها (کیسه‌های هوایی) | ذات‌الریه سل آمفیزم ادم ریوی سرطان ریه سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) پنوموکونیوز |
| تاثیر روی فضای بینابینی (پوشش نازک و ظریف بین آلوئول‌ها) | بیماری ریه بینابینی (ILD) ذات‌الریه ادم ریوی |
| تاثیر روی رگ‌های خونی | مبولی ریوی (PE) فشار خون ریوی |
| تاثیر روی پرده جنب ریه (پوشش نازک احاطه کننده ریه) | افیوژن پلور پنوموتوراکس |
| تاثیر روی دیواره قفسه سینه | سندرم هیپرونتیلاسیون اختلال عصبی-عضلانی |
چه عواملی باعث بیماری ریوی می‌شود؟
عوامل متعددی باعث ابتلا به انواع بیماری ریه می‌شود که در ادامه به تفکیک هر بیماری را بررسی می‌کنیم.
علل ابتلا به ذات‌الریه ویروسی
- ویروس سنسیشیال تنفسی
- ویروس آنفولانزا
- ویروس پاراآنفلوآنزا
- آدینوویروس
- ویروس سرخک
- ویروس کووید ۱۹
علل ابتلا به فشار خون ریوی
- نارسایی قلبی
- نقص مادرزادی قلب (بیماری دریچه قلب راست)
- فیبروز ریوی
- بیماری مزمن انسدادی ریه
- آپنه انسدادی ریه
- فشار خون ریوی ترومبوآمبولیک مزمن
- آمبولی ریوی
- آرتریت روماتوئید
- اسکلرودرمی
- برخی از عفونت‌ها مانند HPV
علل ابتلا به آمبولی ریوی
- حباب‌های هوا
- آمبولی چربی (معمولا از یک استخوان به‌شدت شکسته)
- تومورها
- سرطان
- سابقه خانوادگی لخته‌شدن خون یا اختلالات لخته‌شدن خون
- استفاده طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری یا استروژن درمانی
- زایمان
- سکته مغزی
- سکته قلبی
- جراحت‌های شدید، سوختگی یا شکستگی
- عمل جراحی
- استراحت طولانی‌مدت در بستر
علل ابتلا به ادم ریوی
- نارسایی احتقانی قلب
- مصرف برخی داروهای خاص
- قرار گرفتن در ارتفاع زیاد
- نارسایی کلیه‌ها
- آسیب عمده بدن
- تنگ شدن شریان‌های انتقال خون به کلیه‌ها
- آسیب به ریه به‌دلیل سوختگی ناشی از استنشاق گاز سمی یا عفونت شدید
علل ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض مقادیر زیادی دود سیگار
- زمینه‌های ژنتیک
- عوامل محیطی (قرار گرفتن در معرض گازها یا بخارات خاص و استفاده مکرر از آتش برای پخت‌وپز بدون تهویه مناسب)
علت ابتلا به فیبروز کیستیک
تغییرات DNA (جهش ژنی).
علل ابتلا به برونشکتازی ریه
- چرخه‌ای از التهاب
- آسیب راه هوایی
- تخلیه ضعیف مخاط
- برخی عفونت‌ها
- ابتلا به فیبروز کیستیک
- ابتلا به آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن، بیماری التهابی روده یا سایر اختلالات خودایمنی
- ابتلا به بیماری‌های آلرژیک ریه مانند ABPA
- ابتلا به برخی سرطان‌ها از جمله لوسمی
- دیسکینزی مژگانی اولیه (نوعی بیماری ژنتیکی پاکسازی مجاری هوایی)
- عفونت با مایکوباکتری‌های غیر سِلی
- ابتلا به بیماری‌های جدی ریه مانند برونشیت انسدادی
- ابتلا به بیماری انسدادی مزمن ریوی
علل ابتلا به فیبروز ریوی ایدیوپاتیک
برخلاف سایر انواع فیبروز ریوی، این بیماری علت شناخته‌شده‌ای ندارد.
چگونه بیماری ریوی تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص انواع بیماری ریه، پزشک متخصص روش‌های مختلفی را پیشنهاد می‌کند که به شرح زیر هستند:
- شمارش کامل خون (CBC)
- سی‌تی‌اسکن قفسه سینه
- کشت خون برای بررسی ویروس‌ها یا باکتری‌ها
- برونکوسکوپی
- MRI
- اکوکاردیوگرام
- آزمایش سواب گلو و بینی برای بررسی ویروس‌های آنفولانزا و کووید ۱۹
- کشت خلط
- سونوگرافی داپلر
- عکس‌برداری از قفسه سینه
- آنژیوگرافی ریوی
- اندازه‌گیری سطح اکسیژن و دی‌اکسیدکربن خون
- بیوپسی (برداشتن بافت ریه)
علائم بیماری آسم
- تنگی نفس؛
- سرفه
- خس‌خس سینه
- درد مداوم قفسه سینه
- کاهش وزن بی‌دلیل
- درد مفاصل
- تورم مچ پا و پاها
آیا بیماری ریوی قابل درمان است؟
پاسخ کوتاه، بله است. روش‌های مختلفی برای درمان انواع بیماری ریوی وجود دارد که باتوجه‌به نوع بیماری و شدت آن تعیین می‌شوند. البته که پزشک متخصص باید در این زمینه به بیمار روش‌های درمان را بگوید ولی به صورت کلی ر
- مصرف دارو
- استفاده از اسپری استنشاقی
- استفاده از دستگاه اکسیژن‌ساز
- ترک کامل سیگار
- جراحی
- زندگی در هوای مرطوب
چطور از پیشرفت بیماری ریوی جلوگیری کنیم؟
روش‌های ساده و موثری برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ریه وجود دارد که به شرح زیر هستند.
- ترک سیگار و قرار نگرفتن در معرض دود آن
- انجام ورزش‌های تنفسی و هوازی منظم
- تغذیه سالم و تعادل وزن
- دوری از آلودگی محیطی و مواد تحریک‌کننده مانند مواد شیمیایی و گازها
- واکسیناسیون منظم برای پیشگیری از برخی بیماری‌های عامل ابتلا به انواع بیماری ریه مانند آنفولانزا
- چکاپ منظم برای بررسی احتمال ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشار خون، ناراحتی‌های قلبی و ریوی
- کاهش میزان استرس و اضطراب
آیا بیماری ریوی قابل پیشگیری است؟
پاسخ کوتاه، بله است. اما لازم است بدانید که در برخی موارد می‌توان از ابتلا به بیماری‌های ریوی پیشگیری کرد. چون همان‌طور که اشاره شد، انواع بیماری ریه، علل مختلفی دارند که برخی از آن‌ها ژنتیکی است.
تاثیر دستگاه اکسیژن ساز در درمان انواع بیماری ریه چیست؟
جدول زیر تاثیر دستگاه اکسیژن ساز در درمان بیماری های ریوی را به‌خوبی نشان می‌دهد.
| انواع بیماری ریه | تاثیر دستگاه اکسیژن ساز در درمان |
|---|---|
| بیماری انسدادی مزمن ریه | درمان اصلی در مراحل متوسط یا پیشرفته کاهش تنگی نفس بهبود کیفیت خواب جلوگیری از آسیب به اندام‌ها |
| فیبروز ریوی | جبران کاهش شدید اکسیژن خون کاهش خستگی بهبود خواب جلوگیری از آسیب به اندام‌ها به‌دلیل کمبود اکسیژن خون |
| نارسایی تنفسی یا بیماری‌های ارثی ریه | کاهش تنگی نفس بهبود اکسیژن خون کاهش بار روی ریه‌ها محافظت از سایر اندام‌ها به‌دلیل جبران کمبود اکسیژن خون |
| پنومونی مزمن یا برونشکتازی | بهبود اشباع اکسیژن در خون کاهش خستگی کاهش تنگی نفس |
| آسم شدید یا حملات حاد | بالا بردن سریع اکسیژن خون |
اجاره اکسیژن ساز و تجهیزات برای بیماری ریه از پزشک تجهیز
علت ابتلا به انواع بیماری ریه می‌تواند ژنتیکی یا ابتلا به نوعی بیماری زمینه‌ای و قرار گرفتن در محیطی آلوده باشد. در هر صورت، پزشک متخصص پس از تشخیص نوع و شدت انواع بیماری های ریوی، روش‌های متعددی برای درمان توصیه می‌کند.
یکی از بهترین روش‌های درمان، دریافت اکسیژن خالص برای جبران کمبود اکسیژن خون است؛ در این شرایط می‌توانید از دستگاه اکسیژن‌ساز استفاده کنید. پیشنهاد می‌شود برای اجاره دستگاه اکسیژن‌ساز از پزشک تجهیز اقدام کنید چون علاوه‌بر ارسال و نصب رایگان، امکان انتخاب میان برندهای معتبر ایرانی و خارجی وجود دارد.
سوالات متداول
بله. برخی از انواع بیماری های تنفسی مانند فیبروز کیستیک و برخی از انواع فیبروز ریوی ایدیوپاتیک، ارثی هستند.
بله. پزشک متخصص پس از بررسی نوع بیماری و شدت آن، تزریق واکسن آنفولانزا را تجویز می‌کند.
بله. دریافت اکسیژن خالص به بهبود کیفیت زندگی، کاهش تنگی نفس، بهبود خواب و افزایش اکسیژن خون کمک می‌کند.
