انواع اختلال خواب؛ دلایل، درمان و تاثیر دستگاه‌ کمک تنفسی

اختلال در چرخه خواب و بیداری بدن باعث اختلالات خواب می‌شود. تجربه اختلال خواب ممکن است به‌دلایل متعددی رخ دهد که ساده‌ترین آن شامل استرس و اضطراب هستند.

این در حالی است که برخی از افراد به‌دلیل ابتلا به نوعی بیماری، مشکلات خواب را تجربه می‌کنند. این مشکلات به‌مرور زمان تاثیری بسیار منفی روی کیفیت زندگی افراد می‌گذارد. با‌توجه‌به تنوع بالای انواع اختلالات خواب، در این مقاله از مجله سلامت پزشک تجهیز به بررسی انواع اختلال خواب پرداخته، از دلایل و روش‌های درمان می‌گوییم و در نهایت دستگاهی معرفی می‌شود که برای درمان انواع اختلالات خواب کاربرد دارد.

اختلال خواب چیست؟

اختلال خواب (Sleep Disorder) شرایطی است که در آن کیفیت، زمان یا مدت خواب تغییر کرده و این شرایط روی توانایی فرد برای عملکرد صحیح هنگام بیداری تاثیر منفی می‌گذارد.

البته اختلال خواب ممکن است به‌دلیل ابتلا به برخی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند آپنه خواب، بی‌خوابی یا موارد دیگر باشد. اختلالات خواب، گروهی از بیماری‌ها هستند که روی توانایی داشتن خوابی خوب، باکیفیت و به‌طورمنظم تاثیر می‌گذارند.

نکته مهم اینکه، بیشتر افراد معمولا به‌دلیل استرس، برنامه‌های شلوغ روزانه یا سایر عوامل بیرونی ممکن است دچار اختلال خواب شوند؛ اما هنگامی که این مشکل به‌شکلی منظم و مستمر رخ می‌دهد، باعث بروز اختلال در زندگی روزمره شده که نشان‌دهنده ابتلا به اختلال خواب خواهد بود.

دسته‌بندی‌های اصلی اختلال خواب کدامند؟

دسته‌بندی انواع اختلال خواب در طول سال‌های گذشته، بارها و بارها تغییر کرده است. در آخرین طبقه‌بندی بین‌المللی اختلالات خواب (ICSD)، این اختلال بر اساس علائم و نحوه تاثیر آن‌ها روی افراد و سیستم ایمنی تقسیم‌بندی می‌شود.

دسته‌بندی اصلی این نوع اختلال به شرح زیر است:

دسته‌بندی اختلال خواب	توضیحات
بی‌خوابی (Insomnia)	فرد برای به‌خواب رفتن و در خواب ماندن مشکل دارد.
اختلالات تنفسی مرتبط با خواب (Sleep-related breathing disorders)	تنفس فرد هنگام خواب تغییر می‌کند.
اختلالات مرکزی پُرخوابی (Central disorders of hypersomnolence)	فرد در طول روز احساس هوشیاری ندارد.
اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه‌روزی (Circadian rhythm sleep-wake disorders)	ساعت داخلی بدن فرد، خوابیدن و بیدار شدن به‌موقع را دشوار کرده است.
پاراسومنیا (Parasomnias)	حرکات بدن یا صحبت کردن در خواب مانند راه‌رفتن، غذا خوردن و صحبت کردن اتفاق می‌افتند.
اختلالات حرکتی مرتبط با خواب (Sleep-related movement disorders)	حرکات فیزیکی یا تمایل به حرکت کردن، به‌خواب رفتن یا در خواب ماندن را دشوار می‌کند.

تاکنون بیشتر از ۸۰ نوع مختلف از اختلال خواب معرفی شده‌اند که در ادامه به معرفی شایع‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.

بی‌خوابی (Insomnia)

بی‌خوابی یکی از انواع اختلالات خواب است که به مشکل در به‌خواب رفتن یا در خواب ماندن اشاره دارد. این اختلال ممکن است ناشی از مشکلات زیر باشد:

• پرواززدگی
• استرس
• اضطراب
• تغییرات هورمونی
• مشکلات گوارشی

لازم است بدانید که در برخی موارد، بی‌خوابی نشانه‌ای از ابتلا به نوعی بیماری است.

بی‌خوابی می‌تواند روی سلامت کلی فرد و کیفیت زندگی او تاثیر گذاشته و باعث مشکلاتی مانند افسردگی، مشکل در تمرکز، تحریک‌پذیری، افزایش وزن و افت عملکرد تحصیلی یا کاری شود.

اختلال بی‌خوابی معمولا در ۳ دسته زیر طبقه‌بندی می‌شود:

نوع بی‌خوابی	علائم و نشانه‌ها
بی‌خوابی مزمن	این نوع بی‌خوابی به‌طور منظم و به‌مدت ۳ ماه یا بیشتر رخ می‌دهد.
بی‌خوابی متناوب	این نوع بی‌خوابی به‌صورت دوره‌ای رخ می‌دهد.
بی‌خوابی گذرا	این نوع بی‌خوابی تنها برای چند شب در یک بازه زمانی طول می‌کشد.

آپنه خواب (Sleep Apnea)

آپنه خواب یکی از انواع اختلال خواب است که با مکث تنفس در طول خواب رخ می‌دهد. آپنه نوعی بیماری جدی پزشکی است که باعث کاهش دریافت اکسیژن بدن خواهد شد؛ همچنین این اختلال می‌تواند باعث بیدار شدن فرد در طول شب شود.

به‌صورت‌کلی دو نوع آپنه خواب وجود دارد که به شرح زیر هستند:

1. آپنه خواب انسدادی: در آپنه انسدادی خواب، جریان هوا به‌دلیل انسداد یا باریک‌شدن بیش‌ازحد فضای راه هوایی، متوقف می‌شود.
2. آپنه خواب مرکزی: در آپنه مرکزی خواب، در ارتباط بین مغز و عضلات کنترل‌کننده تنفس مشکلی به‌وجود می‌آید.

پاراسومنیاها (Parasomnias)

پاراسومنیاها، دسته‌ای از انواع اختلال خواب هستند که باعث حرکات و رفتارهای غیرطبیعی در طول خواب خواهند شد. این رفتارهای و حرکات غیرعادی به شرح زیر هستند:

• راه رفتن در خواب
• صحبت کردن در خواب
• ناله کردن در خواب
• کابوس دیدن
• شب‌ادراری
• دندان قروچه در خواب
• قفل شدن فک در خواب

سندرم پای بی‌قرار (Restless Leg Syndrome)

سندرم پای بی‌قرار که به‌اختصار به آن RLS می‌گویند یکی از انواع اختلال خواب است که در آن فرد میل شدیدی به حرکت دادن پاهای خود دارد. این میل شدید به تکان‌دادن پاها گاهی با احساس سوزن‌سوزن شدن در پاها نیز همراه است.

لازم است بدانید که سندرم پای بی‌قرار ممکن است در طول روز نیز رخ دهد اما در طول شب بیشتر شایع است. این سندرم اغلب با برخی از بیماری‌های خاص زیر مرتبط بوده اما در برخی موارد علت دقیق آن مشخص نیست.

1. اختلال بیش‌فعالی کمبود توجه (ADHD)
2. بیماری پارکینسون

نارکولپسی (Narcolepsy)

نارکولپسی با «حمله‌های خواب» مشخص می‌شود که حتی در هنگام بیداری نیز رخ می‌دهند؛ به این مفهوم که فرد ناگهان احساس خستگی شدیدی داشته و بدون هیچ هشداری به خواب می‌رود. به عبارت ساده‌تر، افراد مبتلا به نارکولپسی نمی‌توانند زمان به‌خواب رفتن یا مدت‌زمان بیدار ماندن خود را تنظیم کنند.

نارکولپسی به‌عنوان یکی از انواع اختلال خواب می‌تواند باعث «فلج خواب» نیز شود. در چنین شرایطی، فرد بعد از بیدار شدن از خواب، قادر به حرکت درست از نظر جسمی نخواهد بود.

نکته مهم اینکه، اگر چه نارکولپسی ممکن است به‌خودی‌خود رخ دهد؛ اما با برخی از انواع اختلالات عصبی مانند MS نیز مرتبط است.

اختلال خواب شیفت کاری (Shift work sleep disorder)

در این نوع از اختلالات خواب، فرد برای به‌خواب رفتن و در خواب ماندن مشکل دارد و دلیل آن نیز برنامه‌کاری است. در چنین شرایطی، فرد در زمان‌های ناخواسته احساس خواب‌آلودگی می‌کند.

راهنمای خرید بهترین تشک برای خواب را در مقاله پزشک تجهیز بخوانید.

سندرم فاز خواب با تاخیر (Delayed sleep phase syndrome)

افراد مبتلا به سندرم فاز خواب با تاخیر، حداقل ۲ ساعت بعد از زمان خواب موردنظر خود به خواب می‌روند و از طرفی در بیدار شدن به‌موقع برای رفتن به مدرسه و محل کار نیز مشکل دارند.

اختلال رفتاری خواب (REM sleep behavior disorder)

اختلال رفتاری خواب یکی از انواع اختلال خواب است که در آن فرد رویاهای خود را در مرحله حرکت سریع چشم (REM) خواب انجام می‌دهد.

خواب‌آلودگی بیش‌ازحد (Excessive Sleepiness)

احساس خواب‌آلودگی بعد از یک شب بی‌خوابی، طبیعی است؛ اما خواب آلودگی بیش‌ازحد (EDS) اصطلاحی پزشکی است و به حالت گیجی شدید گفته می‌شود که تقریبا هر روز و حداقل به‌مدت ۳ ماه ادامه دارد.

خواب‌آلودگی بیش‌ازحد، بیدار ماندن در طول روز را بسیار سخت و حتی غیرممکن می‌کند. طیف گسترده‌ای از بیماری‌های جسمی و روانی می‌توانند منجر به EDS شوند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آپنه خواب
• نارکولپسی
• کم‌کاری تیروئید
• درد مزمن
• افسردگی
• اضطراب

علائم هشداردهنده اختلال خواب چیست؟

علائم اختلال خواب به شدت و نوع اختلالات خواب بستگی دارد. از طرفی، علائم اختلالات ممکن است نتیجه نوعی بیماری باشد؛ در چنین شرایطی، فرد علائم متفاوتی را تجربه خواهد کرد. اما به‌صورت‌کلی، شایع‌ترین علائم اختلال خواب به شرح زیر هستند.

علائم هشداردهنده اختلال خواب
خستگی روزانه	مشکل در به‌خواب رفتن یا در خواب ماندن	بیش از ۳۰ دقیقه طول کشیدن برای به‌خواب رفتن
بیدار شدن مکرر در نیمه‌شب و مشکل در دوباره خوابیدن	میل شدید به چُرت زدن در طول روز	الگوهای تنفسی غیرمعمول
تمایل غیرمعمول یا ناخوشایند به حرکت هنگام به‌خواب رفتن	خُروپُف، نفس‌نفس زدن یا خفگی در طول خواب	تغییرات خلقی مانند تحریک‌پذیری و مشکل در مدیریت احساسات
اضطراب و افسردگی	احساس نیاز به حرکت هنگام استراحت	تغییرات ناخواسته در برنامه خواب یا بیداری
احساس عدم توانایی در حرکت هنگام بیدار شدن از خواب	حرکات غیرمعمول یا دیگر تجربیات هنگام خواب	اختلال در عملکرد در محل کار یا مدرسه
تصادف یا زمین‌خوردن‌های مکرر	عدم تمرکز	افزایش وزن

علت اختلال خواب چیست؟

بسیاری از افراد به‌دنبال پاسخ این سوال هستند که چه چیزی باعث اختلالات خواب می‌شود؟
شرایط، بیماری‌ها و اختلالات زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث ابتلای افراد به انواع اختلالات خواب شوند. اما چالش اصلی اینجاست که در بسیاری از موارد، اختلالات خواب نتیجه وجود مشکلی اساسی هستند و در چنین شرایطی باید سریع‌تر برای تشخیص درست و درمان اصولی اقدام کنید. در ادامه شایع‌ترین دلایل اختلال خواب بررسی خواهد شد.

۱. مشکلات تنفسی و آلرژی‌ها

آلرژی‌ها، سرماخوردگی و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی می‌تواند تنفس در شب را سخت کند. عدم توانایی در تنفس از طریق بینی نیز می‌تواند باعث مشکلات خواب شود.

۲. تکرر ادرار

شب‌ادراری یا تکرر ادرار ممکن است باعث بیدار شدن در طول شب شده و خواب را مختل کند. نکته مهم اینکه، علاوه‌بر بیماری‌های دستگاه ادراری، عدم تعادل هورمونی نیز در ابتلا به این بیماری نقش دارد.

۳. درد مزمن

تجربه درد مداوم و مستمر می‌تواند به‌خواب رفتن و در خواب عمیق ماندن را مشکل کند؛ حتی ممکن است پس از به‌خواب رفتن نیز به‌دلیل درد از خواب بیدار شوید.

برخی از شایع‌ترین دلایل درد مزمن؛ آرتروز، سندرم خستگی مزمن، بیماری التهابی روده، فیبرومیالژیا، کمردرد مداوم و سردردهای مداوم هستند.

در برخی موارد، درد مزمن حتی ممکن است باعث اختلالات شدید خواب شود. به‌عنوان‌مثال، برخی از بیماری‌های مزمن مانند فیبرومیالژیا (سندرم مزمن درد در نقاط مشخص بدن) علاوه‌بر سختی مفاصل هنگام حرکت، با اختلال خواب نیز همراه است.

۴. استرس و اضطراب

استرس و اضطراب اغلب تاثیری بسیار منفی روی کیفیت خواب دارند؛ در چنین شرایطی، به‌خواب رفتن یا در خواب ماندن می‌تواند سخت و حتی گاهی غیرممکن باشد. کابوس‌های شبانه، راه‌رفتن در خواب و حرف زدن در خواب نیز می‌توانند خواب شما را مختل کنند.

۵. عوارض جانبی برخی از داروها

یکی از عوارض جانبی برخی از داروها، تغییر الگوی خواب است که می‌تواند باعث ابتلا به انواع اختلال خواب شود. در چنین شرایطی و با مصرف دارو، زمان به‌خواب رفتن و کیفیت خواب و زمان بیدار شدن طبیعی بدن تغییراتی خواهد داشت که باعث اختلالات خواب خواهد شد.

۶. کار در شیفت شب

کار در شیفت شب مهم‌ترین عامل ابتلا به انواع اختلالات خواب برای افراد شاغل است. بیدار ماندن حتی برای یک شب نیز می‌تواند باعث تجربه علائم اختلال خواب شود.

۷. مصرف کافئین و الکل قبل از خواب

مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های کافئین‌دار یا الکلی، عامل مهمی در به‌هم‌خوردن الگوی خواب افراد و ابتلا به اختلال خواب است.

روش های تشخیص اختلال خواب کدامند؟

اکنون که با علائم و علت اختلال خواب آشنا شده‌اید؛ زمان آن رسیده تا بدانید اختلالات خواب چطور تشخیص داده می‌شوند. بنابراین این بخش از مقاله را با دقت بیشتری بخوانید؛ چون تشخیص درست به انتخاب روش درمان اصولی و مناسب کمک خواهد کرد.

روش پلی سومنوگرافی (PSG)

پلی‌سومنوگرافی نوعی مطالعه خواب آزمایشگاهی است که در آن موارد زیر بررسی خواهد شد:

• سطح اکسیژن خون
• حرکات بدن
• امواج مغزی

با بررسی‌های فوق، پزشک چگونگی مختل شدن خواب را ارزیابی خواهد کرد.

روش آزمایش تاخیر خواب چندگانه (MSLT)

در آزمایش تاخیر خواب چندگانه، از ارزیابی و مطالعه چُرت زدن در طول روز همراه با پلی‌سومنوگرافی در شب برای کمک به تشخیص نارکولپسی استفاده می‌شود.

روش الکتروانسفالوگرام (EEG)

الکتروانسفالوگرام آزمایشی است که در آن فعالیت الکتریکی مغز ارزیابی می‌شود تا هر گونه مشکل احتمالی مرتبط با آن تشخیص داده شود.

روش مطالعه خواب خانگی (HST)

این روش تنها برای تشخیص آپنه خواب کاربرد دارد.

انواع اختلال خواب چگونه درمان می‌شوند؟

درمان انواع اختلال خواب به نوع اختلال و علت آن بستگی دارد؛ بااین‌وجود، روش‌های درمان معمولا شامل ترکیبی از درمان‌های پزشکی و اصلاح سبک زندگی هستند. در این میان می‌توانید از دستگاه‌های کمک‌تنفسی مانند بای‌پپ نیز استفاده کنید که تنفس در خواب را بهبود می‌دهند.

پیشنهاد مطالعه: خواب راحت در شب و ۱۰ عامل تاثیرگذار بر آن

دارو برای درمان انواع اختلال خواب

پزشک متخصص بر اساس علت ابتلا به اختلال خواب و شدت آن ممکن است داروهای مختلفی برای درمان تجویز کند که به شرح زیر هستند:

• قرص‌های خواب‌آور
• مکمل‌های ملاتونین
• داروهای ضدآلرژی
• داروهای سرماخوردگی
• داروهایی برای درمان بیماری‌های زمینه‌ای

روش‌های روان‌درمانی

در مواردی که اختلالات خواب به‌دلیل مشکلات روحی مانند افسردگی و اضطراب است؛ پزشک متخخص، دریافت روش‌های درمانی روان درمانی را تجویز خواهد کرد. بهترین روش درمانی انواع اختلال خواب، روش درمان شناختی رفتاری (CBS) است.

ذهن‌اگاهی و مدیتیشن

تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند ذهن‌آگاهی و مدیتیشن قبل از خواب می‌توانند کیفیت خواب را بهبود بخشیده و منجر به خواب عمیق شوند. بنابراین این تکنیک‌ها می‌توانند روشی برای درمان انواع اختلال خواب باشند.

خرید یا اجاره دستگاه‌های کمک‌ تنفسی مانند بای پپ

یکی از روش های درمان اختلال خواب، خرید یا اجاره دستگاه بای پپ است. این دستگاه کمک‌تنفسی، وسیله‌ای درمانی است که به بهبود تنفس کمک خواهد کرد. این دستگاه، فشار مثبتی را در مجرای هوای تنفسی ایجاد کرده و در نتیجه باعث افزایش تمرکز خروج هوا خواهد شد؛ این فرایند به حذف افت فشار در طول تنفس کمک خواهد کرد.

اصلاح سبک زندگی

اصلاح سبک زندگی می‌تواند کیفیت خواب را تا حد زیادی بهبود دهد؛ به‌ویژه اگر همراه با آن از درمان‌های پزشکی و دستگاه‌های کمک‌تنفسی استفاده کنید.

بهترین توصیه‌ها برای اصلاح سبک زندگی به شرح زیر هستند:

• کاهش مصرف قند و شکر
• کاهش و مدیریت استرس و اضطراب
• مصرف سبزیجات و ماهی بیشتر
• خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و کم‌کربوهیدرات قبل از خواب
• ورزش منظم مانند حرکات کششی و پیاده‌روی
• کمتر نوشیدن آب قبل از خواب
• کاهش مصرف کافئین به‌ویژه در اواخر روز مانند بعدازظهر یا عصر
• کاهش مصرف سیگار و الکل
• حفظ وزن
• استفاده از محافظ دندان (برای دندان قروچه)
• به‌رختخواب رفتن و بیدار شدن در ساعتی مشخص

اگر به اندازه کافی نخوابید چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر به اندازه کافی یا با کیفیت مناسبی که بدنتان به آن نیاز دارد، نخوابید؛ مشکل فراتر از احساس خستگی در طول روز بوده و می‌تواند تمام زندگی شما را تحت‌تاثیر قرار دهد. کمبود خواب منجر به موارد زیر خواهد شد.

عوارض کمبود خواب

عوارض کمبود خواب شامل مواردی مانند: مشکل در یادگیری، مشکل در به‌خاطر سپردن، مشکل در تصمیم‌گیری، تغییرات شخصیتی مانند تحریک‌پذیری و کاهش زمان واکنش مغز (خصوصا در زمان رانندگی و افزایش احتمال تصادف) می‌شوند.

نکته مهم اینکه، کمبود خواب، علاوه‌بر عوارض فوق می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های زیر را نیز افزایش دهد.

بیماری های ناشی از کمبود خواب:

• افسردگی
• چاقی
• دیابت نوع ۲
• بیماری‌های قلبی
• زوال عقل

اجاره بای پپ از پزشک تجهیز

انواع اختلال خواب به‌مرور زمان و با کاهش کیفیت خواب، تاثیری منفی روی کیفیت زندگی افراد می‌گذارند. همان‌طور که می‌دانید، برای درمان ابتدا باید نوع اختلالات خواب و علت آن مشخص شود.

در این مقاله روش‌های درمان اختلالات خواب بررسی شد که یکی از آن‌ها استفاده از دستگاه‌های کمک‌تنفسی است. باتوجه‌به تاثیر بسیار مثبت این دستگاه‌ها در کیفیت خواب شبانه، پیشنهاد می‌شود برای اجاره دستگاه بای پپ از پزشک تجهیز اقدام کنید، چون علاوه‌بر ارسال و نصب رایگان می‌توانید از خدمات آموزشی و پشتیبانی نیز بهره‌مند شوید.

سوالات متداول