تجهیزات پزشکی تاثیر زیادی در تشخیص بیماریها و درمان اصولی دارند. زمانیکه مراکز درمانی از تجهیزات با استانداردهای بینالمللی استفاده میکنند، سلامت، امنیت و بهبودی بیمار تضمین میشود.
این نوع تجهیزات در بخشهای مختلف درمان کاربرد دارند که شامل بیمارستان، مطب، دندانپزشکی، آزمایشگاه و اتاق عمل هستند. البته تجهیزات پزشکی خانگی نیز تولید شده که افراد بر اساس نوع نیاز خود میتوانند آنها را خریداری کنند.
باتوجهبه اهمیت بالای انتخاب درست انواع تجهیزات پزشکی، در این مقاله از وبلاگ پزشک تجهیز به بررسی انواع این تجهیزات میپردازیم تا انتخاب آگاهانهتری در زمان اجاره یا خرید داشته باشید.

تجهیزات پزشکی چیست؟
به هرگونه وسیله و ابزار که در علم پزشکی برای تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری از آن استفاده میشود، تجهیزات و ابزار پزشکی میگویند. این ابزار هر یک برای هدفی خاص توسط تولیدکنندگان ساخته و به بازار وارد و یا صادر میشوند. وسایل پزشکی را میتوان بر اساس کاربرد به دستههای متفاوتی تقسیم کرد. بنابراین نوع کاربرد تجهیزات پزشکی تاثیر بسیار زیادی در انتخاب دستگاه مناسب برای بیمارستانها، آزمایشگاهها، دندانپزشکی و مراکز تصویربرداری دارد.
انواع ابزار پزشکی بهدستههای مختلفی تقسیم میشوند که هر کدام کاربرد ویژه خود را دارند. از جمله اصلیترین دستهبندی تجهیزات پزشکی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
تجهیزات پزشکی عمومی
تجهیزات پزشکی عمومی شامل وسایل و ابزارهایی هستند که در بیمارستانها و مراکز درمانی استفاده شده و بیشتر شامل تجهیزات اولیه و خدماتی محسوب میشوند. این تجهیزات به شرح زیر هستند.
- ویلچر
- برانکارد
- صندلی تابوره (صندلی پزشک)
- پنبه
- الکل طبی
- تجهیزات ضدعفونی
- تخت معاینه
- گان ضدآب
- پاراوان
- بالش طبی
- میز تراپی
- ملحفه روی تخت
- رنهفرم (ظرف جمعآوری نمونه، نگهداری وسایل جراحی و نگهداری مواد)
- دستگاه اتوکلاو (دستگاه استریل ابزار پزشکی، دندانپزشکی و آزمایشگاهی با فشار و دمای بالا)
- دستگاه فور یا آون آزمایشگاهی (برای خشککردن، استریل کردن و حرارت دادن مواد و تجهیزات آزمایشگاهی)
ٰتجهیزات پزشکی برای معاینه
وسایل پزشکی معاینه شامل ابزارهایی است که در تمامی مراکز درمانی از آنها استفاده شده و مهمترین وسایل برای بررسی وضعیت بیمار هستند. از جمله این نوع تجهیزات میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- گوشی پزشکی
- چراغقوه
- نگاتوسکوپ (صفحه مشاهده فیلمهای رادیولوژی)
- دماسنجطبی
- چکش رفلکس
- فشارسنج دیجیتالی، عقربهای یا جیوهای
- ترازو و متر برای اندازهگیری وزن و قد
- تورنیکه یا گارو (برای متوقف کردن موقت جریان خون یک اندام)
- دستگاه تست قند خون
- آبسلانگ (برای معاینه دهان و گلو)
- اتوسکوپ (برای معاینه بصری مجرای گوش خارجی و پرده صماخ)
- رینوسکوپ (ابزاری برای بررسی داخل بینی)
- افتالموسکوپ (برای معاینه قسمتهای میانی چشم، تعیین سلامتی شبکیه و زجاجیه)

تجهیزات پزشکی تشخیصی
اولین نوع ابزار پزشکی که برای تشخیص اصولی و صحیح انواع بیماریها طراحی شدهاند، تجهیزات تشخیصی هستند. تجهیزات تشخیصی به تمام دستگاههای اشاره دارد که از آنها برای ارزیابی دقیق وضعیت سلامت بیمار استفاده میکنند. این دسته از تجهیزات شامل تمامی ابزارهایی است که به پزشکان کمک میکنند تا ساختارهای داخلی بدن را بررسی کرده و ناهنجاری یا بیماری را تشخیص دهند. از جمله این دستگاهها میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- دستگاههای اشعه ایکس
- دستگاه MRI
- دستگاه سیتیاسکن
- دستگاههای سونوگرافی
- دستگاههای تصویربرداری
- تجهیزات پزشکی هستهای
- درونبین
- تجهیزات پرتونگاری
- تجهیزات پرتوپزشکی
- ادیومتر (دستگاه شنواییسنجی)
- تجهیزات اندازهگیری ضربان قلب
- تجهیزات ثبت نوار عصب و عضله
- الکتروکاردیوگرام (دستگاه نوار قلب)
- الکتروانسفالوگرام (دستگاه نوار مغز)
- تجهیزات اشعه ایکس (برای بررسی شکستگیها، عفونتها و تومورها)
- الکتروانسفالوگرام (دستگاه اندازهگیری فعالیت الکتریکی مغز با الکترود)
- تجهیزات پزشکی هستهای (شامل دوربینهای گاما و اسکنرهای توموگرافی)
- تجهیزات تشعشعی (دستگاه پرتودرمانی برای درمان سرطان)
- اسپیرومتر (دستگاهی برای اندازهگیری ظرفیت ریه و جریان هوا)
تجهیزات پزشکی و درمانی
پس از تشخیص بیماری با انواع وسایل پزشکی که در بالا به آنها اشاره شد، برخی از تجهیزات در روند درمان بیماری استفاده میشوند که به شرح زیر هستند.
- ست سرم
- سرنگ
- پنست (ابزار جراحی پُرکاربرد برای گرفتن یا برداشتن گاز استریل)
- نگهدارنده سوزن
- سر سوزن
- باند
- باند گچ
- دستگاه ساکشن
- سوند ادرار
- آنژیوکت
- اکسیژنساز
تجهیزات پزشکی بیمارستانی
تجهیزات بیمارستانی شامل وسایل و دستگاهایی است که در بیمارستانها، مراکز درمانی، کلینیکها و درمانگاهها از آنها استفاده میشود. از جمله وسایل پزشکی بیمارستانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

تجهیزات پزشکی بیمارستانی برای اتاق عمل
تجهیزات اتاق عمل حین جراحی مورد استفاده قرار گرفته و به شرح زیر هستند.
- روپوش جراحی و لباس اتاق عمل
- ماسک و دستکش جراحی
- الکتروکوتر (برای برش دقیق، برداشتن و انعقاد بافتها)
- تخت اتاق عمل
- کاپنوگراف (برای اندازهگیری غلظت دیاکسیدکربن در بازدم و ارزیابی وضعیت بیمار در بیهوشی
- تورنیکه (برای محدود کردن جریان خون بهصورت موقت در ناحیه جراحی)
- گیره یا نگهدارنده (برای محکم کردن و تثبیت بافت بهمنظور کنترل خونریزی، جمعکردن اندامها و گرفتن ابزار جراحی)
- دایسکتور یا جداکننده بافت (برای جداسازی و تشریح بافت حین جراحی)
- مانیتور علائم حیاتی (برای بررسی پارامترهای فیزیولوژیکی حیاتی بیمار حین جراحی)
- تجهیزات بیهوشی (شامل دستگاه بیهوشی، مانیتور بیمار، دستگاه مدیریت راه هوایی، ونتیلاتور و پمپهای انفوزیون داخل وریدی)
- اکارتورها یا رترکتورها (ابزاری فولادی برای انقباض بافتی بهمنظور ایجاد دید بهتر برای جراح)
تجهیزات پزشکی بخش اورژانس
اورژانس یکی از بخشهای مهم بیمارستان است که وسایل پزشکی متعددی به شرح زیر دارد.
- آمبولانس فعال شبانهروزی
- تخت معاینه
- برانکارد
- دستگاه فشارسنج
- دستگاه اندازهگیری قند خون
- گان بهداشتی
- تجهیزات دفع سرسوزن
- پالس اکسیمتر (دستگاه اندازهگیری ضربان قلب و اکسیژن خون)
- سینک آنژیوکت
- اپلیکاتور پنیهای
- کپسول اکسیژن بههمراه ماسک صورت و نازل
- ترالی اورژانس
- تجهیزات پانسمان (شامل گاز استریل، آتل و باند)
تجهیزات بخش احیای بیمارستان
بخش احیای بیماران نقش بسیار مهمی در نجات جان افراد دارد. این بخش باید تجهیزات مدرن و مناسبی داشته باشد تا پزشک بتواند در کوتاهترین زمان ممکن، بیمار را احیا کند. تجهیزات بخش احیا به شرح زیر هستند.
- انواع سرنگ
- انواع آنژیوکت
- دستکش استریل
- نگاتسکوپ
- دستگاه الکتروشوک
- انواع پنسها
- کپسول اکسیژن
- انواع لوله تراش
- پیس میکراکسترنال
- لارنگوسکوپ
- مانیتور علائم حیاتی
- تخت اختصاصی احیای کودکان
- ونتیلاتور
- ست افتالموسکوپ
- دستگاه ساکشن
- ست اتوسکوپ
تجهیزات بخش ریکاوری بیمارستان
پس از عمل جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل خواهد شد. تجهیزات این بخش به شرح زیر است.
- تخت بیمارستانی
- سیستم مانیتورینگ علائم حیاتی و عمومی بیمار
- تجهیزات پالس اکسیمتر (برای اندازهگیری ضربان قلب و سطح اکسیژن خون)

تجهیزات پزشکی بخش مراقبتهای ویژه
بیمارانی که به مراقبتهای ویژه نیاز دارند در این بخش بیمارستان بستری خواهند شد. انواع وسایل پزشکی بخش مراقبتهای ویژه به شرح زیر هستند.
- تخت سرشکن الکتریکی
- دستگاه ونتیلاتور
- دستگاه ونتیلاتور پرتابل
- دستگاه ساکشن پرتابل
- پمپ انفوزیون
- دستگاه دفیبریلاتور
- پایه سرم اختصاصی برای هر تخت
- مانیتور علائم حیاتی
- دستگاه ویبراتور
- دستگاه الکتروشوک
- فلومتر دیواری
- تشک مواج برای تخت بیمار
- دستگاه الکتروکاردیوگراف
- دستگاه رادیولوژی پرتابل
تجهیزات اتاق گچ بیمارستان
اتاق گچ بیمارستان دارای تجهیزات تخصصی به شرح زیر است.
- تخت، میز و صندلی مخصوص گچگیری
- لگن استیل برای آمادهسازی مواد
- قیچی مخصوص بریدن گچ
تجهیزات پزشکی بخشهای دیگر بیمارستان
وسایل پزشکی بخشهای دیگر بیمارستان، کلینیک و مرکز درمانی شامل ترکیبی از تجهیزات تشخیصی و درمانی به شرح زیر هستند.
- الکتروکاردیوگرام
- تجهیزات سنگشکن
- لارنگوسکوپ
- مانیتور علائم حیاتی
- آمبوبگ
- دفیبریلاتور
- چراغ سیالکتیک
- سردخانه و سامانه سرمایشی
- لوله تراشه
- ونتیلاتور یا دستگاه تنفس مصنوعی
- اکسیژناسیون غشای برونپیکری
تجهیزات آزمایشگاهی
تجهیزات آزمایشگاهی یکی از مهمترین ابزارها برای تشخیص بیماری و بررسی روند درمان هستند. حساسیت و دقت این تجهیزات اهمیت زیادی برای تیم درمان دارد چون از طریق دادههای آزمایشگاهی بهدست آمده، پزشک متخصص میتواند تشخیص درستی داشته و روش درمانی مناسب را تجویز کند. اصلیترین کاربرد وسایل پزشکی آزمایشگاهی آنالیز خون، ادرار و مدفوع است. از جمله این تجهیزات میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- کیتهای تشخیص طبی آزمایشگاهی
- دستگاه فتومتر (برای اندازهگیری غلظت مواد در محلولها، بررسی خواص نور و طیفسنجی)
- هود میکروبیولوژیکی (برای ایجاد محیطکاری استریل و امن در آزمایشگاههای کشت سلولی و میکروبیولوژی)
- میکروسکوپ
- دستگاه شمارش گلبولهای خون و سلولهای بدن
- بنماری آزمایشگاهی (برای انجام آزمایشهای بیولوژی پزشکی، غیرفعالسازی، داروسازی، اگلوتیناسیون و انکوباسیون صنعتی)
- دستگاه آنالیزور (برای اندازهگیری، تجزیه و تحلیل و شناسایی ترکیبات مختلف در نمونههای آزمایشگاهی)
- دستگاه تجزیه مواد موجود در خون
- دستگاه اتوآنالایزر (برای بررسیهای بیوشیمیایی)
- دستگاه سانتریفیوژ ۴۸ شاخه (برای جداسازی ذرات بر اساس چگالی و اندازه در نمونههای مایع)
- دستگاه استخراج سوکسله (برای جداسازی لیپیدها از مواد جامد)
- ظروف آزمایشگاهی (شامل قیف، بِشِر، ظرف نمونهگیری، مبرد، بوخنر، قطرهچکان، گیلاس مدرج، سرنگ گازی، دسیکاتور، استوانه مدرج، قیف جداکننده، بالن تهگرد، لوله جوش، لوله آزمایش، لوله نمونهگیری خون، ارلن، بالن حجمی، لوله تیستل و پیپت)
- لوازم متفرقه آزمایشگاهی (شامل بوته چینی، گلاوباکس، کموستات، انکوباتور، میله همزن، قاشقک، همزن مغناطیسی، مخلوطکن گردبادی، چراغ بونزن، کلنی شمار، فور، ظرف آگار، همگنساز و اسپیراتور)
تجهیزات پزشکی زنان و زایمان
وسایل پزشکی زنان زایمان شامل وسایل و دستگاههایی است که برای تشخیص بیماریهای زنان و مراقبتهای قبل و بعد از بارداری از آن استفاده میکنند. برای آشنایی با تجهیزات پزشکی زنان و زایمان ادامه مطلب را با دقت بیشتری بخوانید.
- تخت مخصوص معاینه زنان و مامایی
- اسپکولوم واژینال (وسیلهای برای کنار زدن بافتها و حفرههای رحم و فراهم کردن دید بهتر به دهانه رحم)
- سونوکیت (دستگاهی برای شنیدن صدای قلب جنین در رحم مادر)
- دستگاه سونوگرافی

تجهیزات دندانپزشکی
درمان مشکلات دهان و دندان نیاز به تجهیزات تخصصی و مدرن دارد. این تجهیزات برای رفع طیف گستردهای از مشکلات دندان کاربرد دارند. برای آشنایی با تجهیزات و ابزار پزشکی در دندانپزشکیها ادامه مطلب را با دقت بیشتری بخوانید.
- آینه دندان
- توربین دندانی (ابزاری چرخشی با هوای فشرده بهمنظور از بین بردن ساختار پوسیده دندانها، آمادهسازی دندانها و شکل دادن به حفرهها)
- میکرو براش (ابزار یکبارمصرف با نوک کوچک شبیه به برس بهمنظور استفاده دقیق از عوامل باندینگ و چسب در برخی نواحی خاص از دندانها)
- تابوره (صندلی بالشتکی با پایه چرخان برای دندانپزشک و دستیارش بهمنظور داشتن وضعیتی مناسب نسبت به بیمار)
- دستگاه لایتکیور (برای ایجاد طول موج خاصی از نور اغلب در طیف آبی برای فعال کردن مواد دندانی حساس بهنور مانند چسبها و کامپوزیتها)
- ماشین فرز (برای شکلدهی و ساخت ترمیمهای دندانی مانند بریج و روکش)
- جرمگیر دندان (برای از بین بردن جرم، پلاک و لکه از سطح دندان)
- تیغ جراحی (برای ایجاد برشهای دقیق بهمنظور دسترسی به تومورهای بافتی حین جراحی)
- شیلد (برای محافظت از چشمها و بافتهای نرم صورت پزشک یا بیمار در برابر پاشش احتمالی آلودگیهای دندانی)
- پوشش موقت دندانپزشکی (روکشی بهعنوان تاج دندان موقت یا ترمیم موقت شامل پوشش محافظت روی ایمپلنت دندانی یا دندان آماده)
- سرساکشن (دستگاهی برای کشش براق و آبدهان بیمار با مکش مداوم در حجم کم)
وسایل یکبارمصرف پزشکی
وسایل یکبار مصرف پزشکی نیز جزو تجهیزات و ابزار پزشکی بوده و به شرح زیر هستند.
- سرنگ
- آنژیوکت
- ماسک
- دستکش
- پنبه
- چیب
- پد الکلی
- کیسه ادرار
- ست سرم
- شیلد محافظ
- ملحفه یکبار مصرف تخت بیمار
- گچ فایبر
- گاز استریل
- گاز دندانپزشکی
- کاور کفش
- سرسوزن
- باند گچی
- کلاه یکبار مصرف آکاردئونی
- تست تخمک
تجهیزات پزشکی خانگی
وسایل پزشکی خانگی شامل دستگاههای هستند که برای کنترل وضعیت بیمار و درمان در منزل از آنها استفاده میشود. این تجهیزات به شرح زیر هستند.
- فشارسنج دیجیتال بازویی، مچی یا انگشتی
- فشارسنج عقربهای
- دستگاه تست قند خون
- نوار تست قند خون
- دستگاه بخور سرد و گرم
- تبسنج
- ماسک تنفس دهان به دهان
- دستگاه اکسیژنساز با ماسک و نازل
- کیف اورژانس
- وسایل ارتوپدی مانند کمربند، مچبند و زانوبند
- توالت فرنگی مبله
- دستگاه تصفیه هوا
- کولباکس
- ترازو
- چسب کینزیوتراپی
- بالش بارداری
- بالش طبی بینزانویی
- ویلچر
- جوراب واریس
- کیف کمکهای اولیه
- دستبند موقت و دائمی نگهدارنده بیمار
- تخت بیمار
- دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی
- ماساژور
- جلیقه ایستاده بالابر بیمار
- جلیقه بالابر مخصوص تعویض پوشک بیمار
- پتو برقی
- تشک برقی
- سنسور پایش مداوم قند خون
- واکر
- ارتفاعدهنده توالت فرنگی
- کیسه آبگرم
- کیسه یخ
- پالس اکسیمتر برای اندازهگیری آسان ضربان قلب و اکسیژن خون
- تشک مواج برای تخت بیمار
- پنبه بهداشتی
- دستکش یکبارمصرف پزشکی
- عصا زیربغلی
- دستگاه بخور گرم
- پد الکلیی
- گاز استریل
- چسب
- ست احیا
- چشمبند یکطرفه
- کیسه جاذب مخصوص لگن بیمار
- کیسه ادرار
- دستگاه فیزیوتراپی
تجهیزات پزشکی خانگی و نقش آن در مراقبت از بیماران
وجود تجهیزات پزشکی خانگی که در بالا بررسی شدند در منزل بیمار ضروری هستند. ممکن است بیمار به تمامی این تجهیزات نیازی نداشته باشد چون هر بیماری وسایل مختص خود را خواهد داشت. نقش مهم تجهیزات پزشکی خانگی در مراقبت و کمک به درمان بیمار آنچنان مهم است که برای انواع بیماریها وسایلی ساخته شده تا بیمار بتواند در محیط امن و آرام خانه برای درمان اقدام کند. از جمله مزایای این تجهیزات میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- عدمنیاز به بستری در بیمارستان
- دریافت خدمات درمانی در محیط امن و آرام خانه و در نتیجه بهبودی سریعتر
- کنترل علائم بیماری
- درمان بیمار
- بررسی روند درمان
اهمیت استاندارد بودن تجهیزات پزشکی
تجهیزات پزشکی چون با جان انسانها در ارتباط هستند، باید استانداردهای بالایی داشته باشند. چون استفاده از تجهیزات فاقد استانداردهای بینالمللی ممکن است باعث آسیب جدی به بیمار یا حتی مرگ او شود. بنابراین مهمترین موضوع در خرید تجهیزات پزشکی انتخاب شرکت عرضهکننده خواهد بود. تنها در این شرایط است که میتوانید مطمئن باشید که تجهیزات خریداری شده اصل و استاندارد هستند. پس بهدلیل هزینه کمتر با جان بیمار خود بازی نکرده و تجهیزات استاندارد بخرید.

روش نگهداری و استریل تجهیزات پزشکی
استریل کردن و نگهداری اصولی تجهیزات پزشکی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت بیمار و همچنین حفظ ایمنی و سلامت او ضروری است. روشهای متعددی برای استریلکردن تجهیزات پزشکی وجود دارد که در ادامه بررسی خواهد شد.
- استریلیزاسیون با بخار: موثرترین روش استریل کردن تجهیزات پزشکی با بخار آب با فشار و دمای بالا
- استریلیزاسیون با حرارت خشک: برای استریل تجهیزات فلزی مقاوم به حرارت با استفاده از دستگاههایی مانند آون یا فور در دمای ۱۶۰ تا ۱۸۰ درجه سانتیگراد
استریلیزاسیون با اشعه فرابنفش (UV): برای ضدعفونی سطوح و تجهیزات پزشکی بهمنظور از بین بردن میکروارگانیسمها - استریلیزاسیون با گاز اتیلناکساید: برای استریل کردن وسایل پزشکی پلاستیکی حساس به رطوبت و حرارت
اجاره تجهیزات پزشکی
بسیاری از شرکتهای واردکننده تجهیزات پزشکی، علاوهبر فروش، برخی از تجهیزات مانند دستگاه اکسیژنساز، تخت بیمار و دستگاه علائم حیاتی را اجاره میدهند. بنابراین اگر دوره درمان یک بیماری کوتاهمدت است، بهجای خرید این تجهیزات که هزینه بالایی نیز میتواند داشته باشد برای اجازه آنها اقدام کنید.
خرید تجهیزات پزشکی از پزشک تجهیز
همانطور که اشاره شد، تجهیزات بیمارستانی، آزمایشگاهی و خانگی باید استانداردهای بینالمللی داشته باشند. چون خرید دستگاههای فاقد استاندارد، جان بیمار را تهدید میکند. در این مقاله به بررسی انواع تجهیزات پزشکی و کاربرد هر کدام پرداختیم، اکنون میتوانید انتخاب آگاهانهتری داشته باشید. بنابراین بهتر است برای خرید تجهیزات پزشکی اصل از پزشک تجهیز اقدام کنید تا ایمنی و استاندارد بودن آن تضمین شود.
سوالات متداول
- دلیل اهمیت بالای تجهیزات پزشکی چیست؟ این تجهیزات برای تشخیص صحیح بیماری، درمان، بررسی دقیق روند بیماری و نجات جان بیمار بسیار مهم هستند.
- متداولترین تجهیزات پزشکی بیمارستانی کدامند؟ تخت بیمار، دستگاه اکسیژنساز، مانیتور علائم حیاتی، الکتروشوک، دستگاه سونوگرافی پرتابل، دستگاه اندازهگیری ضربان قلب و اکسیژن خون از جمله متداولترین تجهیزات بیمارستانی هستند.
- هزینه خرید تجهیزات پزشکی چقدر است؟ هزینه خرید این تجهیزات به عوامل متعددی مانند برند سازنده، کشور سازنده، نوع دستگاه، بهروز بودن دستگاه و طیف کاربردهای آن بستگی دارد.
- پُرکاربردترین تجهیزات دندانپزشکی کدامند؟ دستگاه جرمگیر، شیلد، میکروبراش، صندلی پزشک و بیمار، میکروبراش و دستگاه تصویربرداری از جمله پُرکاربردترین تجهیزات دندانپزشکی هستند.
- تجهیزات پزشکی خانگی چیست؟ تجهیزات پزشکی خانگی شامل دستگاهها و وسایلی مانند فشارسنج، دستگاه اندازهگیری قند خون، اکسیژنساز، تبسنج و دستگاه تصفیه هوا هستند که میتوان از آنها در خانه استفاده کرد.




یک پاسخ به “آشنایی با تجهیزات پزشکی: معرفی انواع و کاربردها”
[…] حتما بخوانید: تجهیزات پزشکی چیست؟ […]