آمبولی ریه که اغلب به اختصار به آن PE گفته میشود، بیماری انسداد شریانهای منتهی به ریه است. این انسداد جریان خون را به بافتریه محدود کرده و میزان اکسیژن جذب شده توسط بدن را از هوا کاهش میدهد. آمبولی ریه میتواند کشنده باشد و باید در سریعترین زمان ممکن درمان شود. در این مقاله اطلاعاتی در خصوص آمبولی ریه آورده شده است که به شما کمک میکند ضمن آشنا شدن با این بیماری، بدانید در مواقع خطر باید چه اقدامی را انجام دهید.
DVT شایع ترین علت آمبولی ریه است
شایعترین علت آمبولی ریه، لخته خونی است که در رگهای خونی در نقاط مختلف بدن، معمولا ساق پا یا لگن ایجاد شده است. این آسیب نوعی ترومبوز ورید عمقی یا DVT است. لختههای خونی DVT میتوانند از رگ خونی جدا شده سپس وارد قلب شوند و به سمت ریهها حرکت کنند و باعث آمبولی ریه شوند. علائم و نشانههای DVT شامل درد در ساق پا، تورم در یک پا یا لکه قرمز یا تغییر رنگ روی پای شما باشد که لمس آن گرم و دردناک است.
بیشتر بخوانید: بیماری مزمن انسداد ریه یا copd چیست؟
علل دیگر و نادرتری برای آمبولی ریه وجود دارد
در حالیکه لخته شدن خون شایعترین علت آمبولی ریه است، وجود ذرات چربی در خون نیز میتواند، باعث آمبولی ریه شود. این مورد غالبا بعد از شکسته شدن یک استخوان بلند مانند استخوان ساق پا (درشت نی) رخ میدهد. همچنین وجود ذرات خارجی در جریان خون نیز میتواند باعث PE شود اینعارضه ممکن است در مورد افرادی که داروهای IV (داخل وریدی) را تزریق میکنند اتفاق بیفتد. از علل دیگر بروز PE میتوان به مایع آمنیوتیک یا حبابهای هوا که وارد جریان خون میشوند و همچنین انگلها و یا وجود سلولهای توموری (سرطانی) اشاره کرد.
علائم آمبولی ریه معمولا ناگهانی است
علائم آمبولی ریه معمولا بسیار ناگهانی ظاهر میشود. این علائم شامل تنگی نفس و درد شدید قفسه سینه است که با استراحت تسکین نمییابد و برطرف نمیشود. علائم دیگر میتواند شامل سرفه (گاهی اوقات وجود خون در خلط)، احساس سرگیجه، درد قفسه سینه که اغلب هنگام تنفس یا سرفه تشدید میشود، درد و تورم در پای شما (ناشی از DVT)، تعریق، رنگ پریدگی و بالارفتن و یا نامنظم شدن ضربان قلب باشد. اگر آمبولی کوچکی داشته باشید که هنوز انسداد بزرگی را ایجاد نکرده، ممکن است دچار تنگی نفس و سرگیجه شوید.
وجود DVT شایعترین عامل خطر برای آمبولی ریه است
به طور کلی برای هرکسی میتواند این بیماری اتفاق بیفتد اما برخی از افراد در معرض خطر بیشتری هستند. برای جلوگیری از ایجاد لخته، جریان خون باید در رگهای خونی به طور روان در حرکت باشد. در صورت کند شدن جریان یا تجمع خون، ممکن است DVT ایجاد شود.
شایعترین زمان تجمع جریان خون، معمولا بعد از عمل جراحی یا هر آسیبی است که به استراحت طولانی نیاز دارد. همچنین دقت کنید که در صورت نشستن طولانی مدت به دلیل مسافرت (به عنوان مثال، در هواپیما یا سواری در زمان طولانی) یا مشاغلی که پشت میز نشینیهای زیاد دارند، و یا کم تحرکی، خطر تجمع خون در بدن شما بالا میرود.
سایر عوامل خطر در بروز DVT و آمبولی ریه
در حالیکه گفته میشود کم تحرکی و سابقه خانوادگی(ژنتیک) از شایعترین علل DVT و PE هستند، توجه داشته باشید، درصورتیکه اخیرا دچار آسیب فیزیکی شدهاید یا جراحی کردهاید که باعث آسیب شدید به وریههای شما شده است، ممکن است در معرض خطر PE باشید. سایر عوامل خطر شامل بیماری قلبی، اختلال لخته شدن خون یا سرطان است. همچنین بارداری، زایمان، اضافه وزن نیز خطر DVT یا PE را افزایش میدهند.
رفع آمبولی ریه باید به صورتی اورژانسی صورت بگیرد
درمان آمبولی ریه باید در اسرع وقت پس از تشخیص، شروع شود تا از آسیب جدی یا حتی مرگ جلوگیری کند. آزمایش خون یکی از عواملی است که نشان دهد آیا خون شما به سرعت لخته میشود یا خیر و همچنین چه مقدار اکسیژن خون را هنگام تنفس جذب میکند. در صورت وجود هر نوع آسیب مانند آمبولی در ریه، سونوگرافی قفسه سینه ممکن است وجود DVT را نشان دهد. سایر آزمایشات تصویربرداری، مانند MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) هم وجود آمبولی در گردش خون ریه را نشان میدهد.
درمان سریع ضروری است
آمبولی ریوی کوچک ممکن است خودبهخود در جریان خون حل شود. اما دقت کنید که درصورت تشخیص هرگونه آمبولی، شاید احتیاج به مصرف یک داروی ضد انعقاد یا رقیق کننده خون مانند، هپارین یا وارفارین داشته باشید. این داروها به جلوگیری از تشکیل لختههای جدید کمک میکند. در صورت لزوم ممکن است، پزشک برای شما ترومبولیتیک یا محلول لخته تجویز کند.
بیشتر بخوانید: سرطان ریه و هر آنچه باید در مورد آن بدانید
جلوگیری از آمبولی ریه به معنای کاهش خطر است
شما میتوانید با انجام برخی فعالیتها و تغییر در سبک زندگی خود، خطر ابتلا به DVT را کاهش دهید. اگر دائما روی تخت خواب هستید یا جورابهای ساق بلند می پوشید و یا از انواع دستگاههای air compression استفاده میکنید، سعی کنید که دائما پاهای خود را حرکت دهید و تلاش کنید که حد امکان انجام فعالیتهای ورزشی مرتب را به برنامهی هفتگی خود اضافه کنید.
نکات دیگر برای جلوگیری از خطر بروز آمبولی ریه شامل عدم نشستن طولانی مدت، ترک سیگار (یا هرگونه مادهی مخدر و الکل) و حفظ وزن متعادل است. همچنین درصورت داشتن سابقه خانوادگی DVT، با پزشک خود مشورت کنید و بهطور مرتب چک آپ شوید. اگر پزشک شما احساس میکند که ممکن است مبتلا به DVT باشید، ممکن است برای شما داروهای ضد انعقاد تجویز کند تا بهطور منظم آن را مصرف کنید.